Kunta Kinteh (James Island), Gambia

Het voormalige slaveneiland Kunta Kinteh is een van de indrukwekkendste bezienswaardigheden van Gambia. Dit is een piepklein eilandje in de monding van de Gambia-rivier, dat vroeger bekendstond als James Island. Eeuwenlang vormde Kunta Kinteh een knooppunt vormde voor de Trans-Atlantische slavenhandel. Vanuit de Afrikaanse binnenlanden werden van de 16e tot het begin van de 19e eeuw miljoenen slaven naar dit eilandje gebracht, samen met goud en ivoor.

Vanaf het eiland maakten de slaven de barre overtocht naar Amerika en het Caribisch gebied. Ze zagen hun familie en vrienden nooit meer terug. Nu resteren op Kunta Kinteh nog een paar ruïnes van een fort, dat in handen was van de Portugezen, Nederlanders, Fransen en Britten. Te midden van een bos baobabbomen vormen die ruïnes nu een stille getuige van de verschrikkingen die er hebben plaatsgevonden.

Het eiland is een van de twee bezienswaardigheden in Gambia die Unesco op de Werelderfgoedlijst heeft geplaatst. Het boeken van een dagtrip naar Kunta Kinteh is een van de meest aangrijpende dingen om te doen tijdens een vakantie in Gambia. Zo’n bezoek confronteert je op een ontroerende manier met een van de meest donkere bladzijden uit de Gambiaanse geschiedenis.

Korte geschiedenis van Kunta Kinteh

Kunta Kinteh werd oorspronkelijk door de Portugezen in de 15e eeuw in gebruik genomen als handelspost. Het eilandje lag heel strategisch in het midden van de Gambia-rivier. Hier vandaan konden de Portugese kolonisten makkelijk alle schepen controleren. De rivier was voor Europese ontdekkingsreizigers de eerste handelsroute naar het binnenland van Afrika.

Portugal bouwde een versterkte nederzetting op het eiland, maar door de strategische locatie lieten ook andere koloniale machthebbers hun oog vallen op Kunta Kinteh. In de 17e eeuw probeerden de Nederlanders korte tijd controle te krijgen over het eiland, maar al in 1661 kwam het in handen van de Britten. Zij doopten het tot James Island, vernoemd naar een Engelse koning.

De jaren daarna werd het voortdurend bevochten door de Fransen en de Britten, waarbij het fort telkens werd verwoest en opnieuw werd opgebouwd. Welke koloniale macht ook de baas over Kunta Kinteh, de slavenhandel was de voornaamste drijfveer om het eiland te bezitten.

Na de afschaffing van de slavernij werd het eiland rond 1870 verlaten. In 2011 gaf de Gambiaanse regering het de nieuwe naam Kunta Kinteh Island, vernoemd naar het fictieve personage Kunta Kinte uit de roman Roots – The Saga of an American Family uit 1976 van de Amerikaanse auteur Alex Haley. Dit boek gaat over een Gambiaanse man die in de 18e eeuw tot slaaf werd gemaakt.

Bezoeken van Kunta Kinteh

Je Kunta Kinteh het makkelijkst bezoeken door het boeken van een dagtrip. Dat kan heel handig online via GetYourGuide, waarbij je wordt opgehaald in je hotel. Maar je kunt ook terecht bij een lokale tour operator. Een georganiseerde tour duurt ongeveer 8 tot 10 uur. Je kunt ook op eigen gelegenheid, maar dat is wel veel gedoe met taxi’s en zo. Er rijden geen reguliere bussen richting de vertrekhaven voor het eiland.

Een trip naar Kunta Kinteh begint met de veerboot van de Gambiaanse hoofdstad Banjul naar Barra aan de overkant van de Gambia-rivier. De oversteek met deze ferry is al een belevenis op zich. De chaotisch beladen veerboot is overvol met auto’s, vrachtwagens en mensen. Je voelt dat je in het echte Afrika bent.

De overtocht duurt ongeveer een halfuur. Daarna volgt een rit van een uur over stoffige zandwegen naar de plaats Albreda, waar boten varen naar Kunta Kinteh. Tijdens onze tour zaten we in de laadbak in een open jeep, dus het kan hobbelig zijn. Er waait veel roodbruin stof in het rond, dus zorg dat je kleren draagt die vies kunnen worden (en niet wit zijn!). Onderweg kom je langs kleine dorpen waar schoolkinderen achter de jeep aanrennen om te bedelen om pennen en geld.

Slavenmuseum in Albreda

Albedra was vroeger een koloniale handelspost, samen met de naastgelegen plaats Jufureh (ook geschreven als Juffure). Hier vind je nog de resten van de kleine Portugese nederzetting San Domingo. In Albedra bevinden zich de overblijfselen van een Portugese kapel en een koloniaal pakhuis.

Een must visit in Albreda is echter het Slavery Museum. Als je een tour boekt, is een bezoek aan het slavenmuseum standaard inbegrepen in het programma.

Hier kom je weten welke ontberingen de slaven moesten ondergaan tijdens hun verblijf op Kunta Kinteh. De tentoonstelling bevat een overzicht van de geschiedenis van het eiland en reproducties van documenten. Je ziet kettingen waar de slaven aan vastzaten.

Ontroerend is het vrijheidsmonument van een slaaf met gebroken ketenen, die zijn armen omhoog heft. De voorkant en achterkant van het lichaam zijn zwart geverfd, de zijkanten zijn wit geverfd. Daaronder staat de tekst ‘NEVER AGAIN!’. Er is ook een sculptuur van een echtpaar dat tot slaaf is gemaakt.

In Albreda aan de waterkant is het restaurant Rising Sun – mocht je wat willen eten of drinken. Bij een tour zal je hier gaan lunchen na een bezoek aan het eiland. Sowieso is het verstandig zelf voldoende water mee te nemen. Het kan behoorlijk heet worden onder de zon op het Gambiaanse platteland.

Boottocht naar het eiland

Vanaf de waterkant van Albreda varen traditioneel beschilderde houten boten naar Kunta Kinteh. Het is een kort overtochtje van zo’n 15 minuten. Kunta Kinteh ziet er klein uit, maar was oorspronkelijk veel groter. Door golfslag is veel van het eiland weggeslagen. Er zijn veel zorgen dat de erosie het eiland doet verdwijnen, waardoor er beschermingswallen omheen zijn geplaatst.

Van het slavenfort is niet veel meer over. Je kunt rondwandelen langs de afbrokkelende ruïnes van verschillende bestuursgebouwen, waaronder een enkele cel met tralies waarin slaven zaten opgesloten.

In de 18e eeuw verbleven er nog ruim honderd mensen op het eiland, waaronder 33 soldaten, 20 ambachtslieden, 13 schrijvers en 8 kooplieden. Ruim dertig slaven werden er tijdelijk vastgehouden, voordat ze aan boord moesten stappen richting Amerika.

Skeletachtige baobabbomen groeien nu tussen de resten van het fort, die het geheel een wat griezelige uitstraling geven. Er staan nog wat verroeste kanonnen. Je kunt lopen langs de ‘No Return’-punten langs de oever, waar slaven in kettingen naar de wachtende schepen werden gebracht. Het punt waar ze gedwongen werden huis en haard te verlaten en hun familie nooit meer zouden terugzien.

Voor het laatst bijgewerkt op 7 januari 2025. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over het slaveneiland Kunta Kinteh (James Island), Gambia, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Wereldreizigersclub.