Kwallenbeet

Het kan iedereen gebeuren: ben je lekker aan het zwemmen in de zee, neemt een kwal je te grazen. Zonder dat je het door hebt, kan je lichaam in aanraking komen met de tentakels van het beest. Het leidt tot een steek en een pijnlijk en branderig gevoel. Het lijkt een beetje alsof je in aanraking bent gekomen met een brandnetel. En hoewel we het hebben over een ‘kwallenbeet’, bijten kwallen niet. Je wordt gestoken als je huid contact maakt met de netelcellen die aan de buitenkant van de tentakels zitten. Deze netelcellen bevatten gif die in je lichaam wordt gespoten.

Op je huid ontstaan jeukende rode plekken, zwellingen of kleine rode bultjes. In de meeste gevallen is een kwallenbeet relatief onschuldig en eenvoudig te behandelen. Dat geldt zeker voor de kwallen die je in de Europese wateren tegenkomt.

Heb je na een kwallenbeet te maken met ernstige gevolgen, zoals een hartritmestoornis, koorts, braken, ademhalingsproblemen, shock, duizeligheid of bewustzijnsverlies, dan moet je meteen de ambulance bellen. Het kan zijn dat je allergisch bent voor kwallen.

Behandeling van een kwallenbeet

Bij een kwallenbeet moet je niet wrijven, want daardoor kun je het gif verspreiden. Meestal verdwijnen de klachten vanzelf binnen een kwartier. Douchen of onderdompelen in zo heet mogelijk water (van 45 °C) kan de pijn verminderen. Is er geen heet water aanwezig, spoel de plek dan af met zout zeewater (nooit met zoet water, daardoor kan de gif juist verder verspreiden). Verwijder eventuele resten van tentakels van je huid, het liefst met een pincet of een handschoen. Gebruik geen handdoek om de resten eraf te halen.

Voor de behandeling van een kwallenbeet kun je ook azijn gebruiken. Neem wel keukenazijn, en geen schoonmaakazijn. Azijn kan de stekende delen van de tentakels (de nematocysten) inactief maken en de klachten verminderen. Maak de gestoken plek schoon met azijn en blijf de azijn er 15 tot 30 minuten op deppen. Het Engelse woord voor azijn is vinegar, en misschien hebben ze dat wel in een strandtent of een restaurant bij het strand. Spoelen met urine kun je beter achterwege laten, dat zou de klachten alleen maar erger maken.

Je kunt de huid met een jeukstillende zalf behandelen om de klachten wat te verminderen. Je kunt bij een strandhulppost informeren of ze daar zalf aanwezig hebben. Hieronder staan producten die je bij een kwallenbeet kunt gebruiken:

Aspivenin Vacuümpompje
Aspivenin is een vacuümpompje voor insectenbeten en steken. Dit pompje zuigt een groot deel van het gif op dat de kwal in de bloedbaan heeft gespoten. Als je het direct gebruikt, heb je minder kans op pijn, jeuk en zwellingen. Het uitzuigpompje weegt 30 gram, heeft de omvang van een zaklamp en is met één hand te bedienen. ► Bestel het Aspivenin uitzuigpompje hier online

Azaron
Azaron vermindert jeuk en pijn door aanraking met kwallen en insectenbeten. Het heeft een plaatselijk verdovende werking bij pijn en jeuk. Azaron is verkrijgbaar als crème of stick. Je wrijft het spul op de plek waar je bent gebeten en na een paar minuten zal je al het effect moeten merken. ► Bestel Azaron crème hier online

Care Plus Insect SOS Spray
De Insect SOS Spray van Care Plus verlicht binnen enkele minuten de symptomen van een kwallenbeet. De spray bevat hulpstoffen die de huid verzachten, zoals tea tree olie en eucalyptus. Het zit in een handige kleine flacon van 15 ml, waarmee je ongeveer honderd keer kunt sprayen. Er is ook een Insect SOS Gel. ► Bestel de Care Plus Insect SOS Spray hier online

Jungle Formula Bite & Sting
De Jungle Formula Bite & Sting is een handige rollerpen waarmee je de huid kunt kalmeren na een kwallenbeet. Het zorgt voor directe en langdurige verlichting en vermindert de roodheid van de plek, aldus de fabrikant. Geschikt vanaf 3 jaar. ► Bestel Jungle Formula Bite & Sting hier online

ByeBites Gif-Weg Set
Met de ByeBites Gif-Weg Set kun je het gif van een kwallenbeet wegzuigen, waardoor je de verdere verspreiding van het gif kunt voorkomen. Een verzorgingsset bestaat onder meer uit een uitzuigpompje en alcoholdoekjes en gaaskompressen voor het ontsmetten en schoonmaken van de beet. ► Bestel de ByeBites Gif-Weg Set hier online

Prrrikweg Gel
Prrrikweg is een gel die snel de huid verzacht en verkoelt bij insectensteken en kwallenbeten. Het is een homeopathisch middel, vervaardigd door VSM. Ook geschikt voor baby’s vanaf 0 jaar en je kunt de handeling meerdere keren per dag herhalen. Tevens verkrijgbaar als roller. ► Bestel Prrrikweg Gel hier online

Nestosyl
Nestosyl is een oude en vertrouwde zalf die al sinds 1971 bestaat, en herkenbaar is aan de oranje tube. De crème kun je gebruiken ter verlichting van plaatselijke kortdurende jeuk en pijn na insectenbeten, maar wordt ook gebruikt voor de behandeling van kwallenbeten. Bij strandhulpposten krijg je vaak Nestolyl als je met een kwal in aanraking bent geweest. ► Bestel Nestosyl crème hier online

Gevaarlijke kwallen

Bij steken van sommige tropische kwallen kan het gebruik van azijn levensreddend zijn. De zogeheten dooskwal is bijzonder giftig en kan mensen doden. Dit beest komt voor in de Indische Oceaan en Stille Oceaan, in de tropische zeeën nabij Australië en Zuidoost-Azië. Bij een steek door de dooskwal, moet je direct het plaatselijke alarmnummer bellen.

Een steek van een zogeheten Portugees oorlogsschip is ook geen pretje. Dit is een verzameling giftige poliepen die eruitziet als een kwal. Een kwallenbeet is niet zo vaak dodelijk, maar een aanraking levert wel een reeks zeer pijnlijke steken op. De pijn na een steek kan in het ergste geval leiden tot een hartstilstand of een hartaanval. Het Portugees oorlogsschip leeft vooral in tropische wateren, al worden ze soms ook voor de kust van Zuid-Europa gesignaleerd. Bij populaire stranden gaan de autoriteiten de kwallen met netten vangen om de badgasten te beschermen. Na een aanraking met een Portugees oorlogsschip kun je beter géén zeewater gebruiken om de plek schoon te spoelen, hebben wetenschappers in 2017 vastgesteld. Gebruik in dit geval ook azijn, luidt het advies.

Over kwallen die zijn aangespoeld en op het strand liggen, hoef je je niet zo’n zorgen te maken. Die zijn in het algemeen dood en dus ongevaarlijk. Dat betekent natuurlijk niet dat je ze moet aanraken, want het gif in de tentakels kan nog actief zijn.

Handige websites over kwallen

Kwallenradar
Actuale kwallenradar en verwachtingen voor het aantal kwallen voor de Nederlandse kust. Ook kwallennieuws over de kusten elders in Europa. Tevens verkrijgbaar als mobiele app. Website: www.kwallenradar.nl

Stichting Anemoon
Organisatie van vrijwilligers voor onderzoek in het mariene milieu. Op de website staat een overzicht van kwallen in het Noordzeegebied. Website: www.anemoon.org

Lees hieronder verder voor nog meer handige reistips voor gezondheid op reis:

Voor het laatst bijgewerkt op 31 oktober 2019. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over een kwallenbeet, kun je dat laten weten via het contactformulier.