Tips over het geven van een fooi

Het blijft een ingewikkeld spel op reis: het geven van een fooi. Elk land heeft weer zijn eigen regels, gebruiken of gewoonten over het geven van wat extra geld aan de serveerster, taxichauffeur, portier, schoonmaakster, gids of kruier.

In enkele landen en op sommige plekken is het geven van een fooi ronduit dwingend, zodat het bijna ‘verplicht’ lijkt om wat extra geld achter te laten. Er zijn cafés en restaurants waar de fooi al automatisch op de rekening staat, omschreven als service charge (of een vergelijkbare omschrijving in elke andere taal). Dit staat vaak alvast vermeld op de menukaart, al is het toch even schrikken als je die extra kosten op je bonnetje ziet waar je geen rekening mee had gehouden. In Amerika vind je in de Marriott Hotels zelfs al enveloppen in je hotelkamer, speciaal bedoeld voor de fooi voor de schoonmaakster.

De mate van tipping hangt ook samen met het aantal toeristen. Hoe meer toeristen er zijn, hoe hoger de verwachtingen van een fooi. Op plaatsen waar bijna geen toeristen komen, hebben ze vrijwel niet van een fooi gehoord. In een café in een hut in een dorp Equitoriaal-Guinea is het prima als je daar gewoon de rekening betaalt. Ze zijn al blij als er een buitenlandse gast is. Geef je daar een fooi, dan is de kans groot dat van de volgende buitenlandse toerist wat extra’s wordt verwacht. Je introduceert zo een fooiencultuur.

Een fooi geven hóeft niet

Onthoud één belangrijke regel rond het geven van fooien: het is nóóit verplicht. Er is geen land in de wereld waar in een wetboek of lokale verordening het artikel is opgenomen dat gasten, toeristen en buitenlandse bezoekers verplicht een fooi moeten achterlaten. Het moet geen automatisme zijn, maar je eigen keuze als je iets extra’s achter wilt laten als waardering voor een goede service of een uitstekende bediening. Een fooi moet ‘verdiend’ worden.

Als reiziger heb je het ook relatief gemakkelijk. De kans dat je terugkeert bij datzelfde café of eettentje is relatief klein, zeker als je op wereldreis bent. Toch kan ook tot ongemakkelijke situaties leiden als je geen zin hebt om je portemonnee te pakken. Er zijn luxe hotels waar de portier elke keer een fooi verwacht als hij de deur voor je open doet. Geef je geen fooi meer, dan doet hij simpelweg de deur niet meer voor je open. Dan moet je het zelf doen, maar daar valt voor een paar dagen nog wel mee te leven.

Hoeveel fooi geven

Voor het geven van een fooi hou ik principe vast aan 10 tot 15 procent van het totaalbedrag, waarbij ik het gemak neem af te ronden tot een rond bedrag. Dus als een lunch in een Italiaans café € 16,15 euro kost, rond ik het af op € 18.

Een vuistregel voor het geven van een fooi is er niet. Het hangt helemaal af van de omstandigheden, het land waar je bent en de mate van dienstverlening. Een Nepalese berggids die twee weken lang je rugzak heeft gesjouwd door de bergen van de Himalaya, verdient misschien wat meer fooi dan een chagrijnige serveerster die een cappuccino heeft bezorgd in een koffietentje in Melbourne.

In een reisgids van een bepaald land staat vaak informatie over het geven van fooien met een bepaald percentage erbij (soms wel 20 tot 25 procent), maar dat vind ik meestal aan de hoge kant.

Fooien, pasjes en wisselgeld

Een probleem bij het geven van fooien is het groeiende gebruik van plastic pasjes, zoals bankpassen en creditcards. Het komt steeds vaker voor dat je amper contant geld in je portemonnee hebt zitten, omdat je alles pint. Wil je op een tafeltje in je hotelkamer wat achterlaten voor de schoonmaakster of de portier van je hotel wat extra’s in de handen drukken, dan kun je niet je creditcard pakken.

Als je de rekening in een taxi, café of restaurant betaalt met een bankpas of een creditcard, kun je de fooi er gewoon bij optellen. Vooral in de Verenigde Staten tref je op de creditcardnota een lege regel met ‘tip’, waar je het bedrag van de fooi kunt invullen. Het is onduidelijk of dit bedrag naar de serveerster of ober gaat die je heeft bediend. Als je die wilt belonen, kun je beter wat muntjes op tafel achterlaten.

Ga je op vakantie, dan is het handig om voor de fooien altijd wat contant geld in je portemonnee te hebben. En het liefst in muntjes en kleine coupures, want het is ook wat ongemakkelijk als je een kruier op een druk busstation moet vragen of hij een biljet van $ 100 kan wisselen. Voor muntjes of kleingeld koop je een paar kleine dingen in een supermarkt. Je betaalt met groot geld, en voordat je het weet puilt je portemonnee uit van het muntgeld.

Wanneer je géén fooi moet geven

In sommige landen kun je beter geen fooi geven, omdat het geen onderdeel is van de cultuur. Dat geldt vooral voor landen in Zuidoost-Azië. In Japan kan het geven van een fooi zelfs als een belediging worden opgevat. Japanners vinden het volstrekt vanzelfsprekend om een goede service te verlenen. Als de gastheer van een restaurant goed zijn best doet, komt de klant terug, zo is de gedachte.

Het kan zijn dat je een fooi wilt geven omdat je dagenlang met een gids bent opgetrokken. Stop het geld dan in een envelop en overhandig het heel discreet, zonder dat iemand anders het ziet. Ook in China en Zuid-Korea is het niet gebruikelijk om een fooi te geven. Men kan het zien als onbeleefd of er kan lacherig op worden gereageerd. Uitzonderingen zijn Macau en Hongkong, die veel meer westers en toeristisch zijn.

In Australië en Nieuw-Zeeland verwacht men niet dat je een fooi geeft in restaurants, hotels, bars en taxi’s. Als je tevreden bent over de uitzonderlijke service, kun je 10 procent fooi achterlaten of het bedrag naar boven afronden. Verder is de fooiencultuur minder ingebakken in Scandinavische en Baltische landen, waar de service eigenlijk al is verrekend in de prijs die je betaalt. Mocht je toch een fooi willen geven, dan wordt het niet geweigerd of als onbeschoft beschouwd.

Voor het laatst bijgewerkt op 8 maart 2021. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over het geven van een fooi, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto © depositphotos.com/Nordroden.