Hoogteziekte voorkomen

Tips voor het voorkomen van hoogteziekte

Ga je hoog de bergen in, dan kun je niet alleen genieten van het uitzicht, maar ook ziek worden. Hoe hoger je komt, hoe zieker je kunt worden. Het is een fenomeen dat bekendstaat als hoogteziekte (ook wel maladaptatie of Acute Mountain Sickness (AMS) geheten).

Vooral mensen uit laaggelegen gebieden, zoals Nederland en België, hebben last van hoogteziekte als ze snel duizenden meters de lucht in stijgen. Bivakkerend in een plat land op zeeniveau zijn wij natuurlijk niks gewend als het om grote hoogtes gaat (de Vaalserberg, met een top van 322,7 meter, is het hoogste punt van Nederland). Maar ook bij bergbeklimmers uit andere hoger gelegen landen kan de grote hoogte parten gaan spelen. De helft van de alpinisten krijgt te maken met hoogteziekte, zo is uit onderzoek gebleken.

Je krijgt vooral te kampen met hoogteziekte boven de 2500 meter, in een lichte vorm. Boven de 3500 meter wordt het wat serieuzer, al heeft de ene persoon er meer last van de ander. Waarom dat is, is volstrekt onduidelijk. Het zou losstaan van de lichamelijke conditie, de leeftijd of het geslacht. Kennelijk kunnen sommige mensen er beter tegen.

Hoe krijg je hoogteziekte

Hoogteziekte krijg je door een gebrek aan zuurstof. Hoe hoger je komt in de bergen, hoe lager de luchtdruk en hoe minder zuurstof er in de lucht zit. Je lichaam neemt dus minder zuurstof op in het bloed. Je lichaam kan echter wennen aan de geringere hoeveelheid zuurstof in de lucht. Je gaat sneller en dieper ademhalen en je krijgt een snellere hartslag.

Bij de ene persoon gaat dit gemakkelijker dan bij de ander. Er zijn reizigers en bergbeklimmers die zich moeiteloos kunnen aanpassen tot een hoogte van ongeveer 5500 meter. Bergvolkeren in bijvoorbeeld de Himalaya of het Andesgebergte hebben zich volledig geacclimatiseerd aan de grote hoogte. Boven de 5500 meter krijgt iedereen te maken met hoogteziekte.

In het vliegtuig kun je er overigens niet zoveel last van krijgen, omdat er zuurstof in het toestel wordt rondgepompt. Dat is wel minder dan op de grond – het zuurstofgehalte is in het vliegtuig ongeveer hetzelfde als op een hoogte van 2000 tot 2500 meter. Je kunt dan last krijgen van lichte klachten, zoals hoofdpijn.

Symptomen van hoogteziekte

Hoogteziekte merk je als je langere tijd hoog in de bergen bivakkeert. Je wordt misselijk en duizelig en krijgt hoofdpijn en een droge prikkelhoest. Ook krijg je last van kortademigheid – logisch als je minder zuurstof hebt om in te ademen. Je slaapt slecht en hebt gebrek aan eetlust. De verschijnselen verergeren zich naarmate je steeds hoger komt.

Uiteindelijk wordt je wankel ter been en kun je niet meer je evenwicht bewaren. Je raakt verward en letterlijk de weg kwijt, je gaat steeds moeilijker praten en krijgt last van hallucinaties. Op het meest kritische moment raak je buiten bewustzijn, raak je in coma en kun je er zelfs dood aan gaan.

Ben je heel kort op grote hoogte, dan vallen de klachten mee. Je moet minimaal een uur of acht op grote hoogte verblijven, om er ernstige hinder van te ondervinden (meestal met een overnachting er bij). Je kunt dus binnen een paar uur even snel met een helikopter naar een bergtop en weer terug naar de lagere grond.

Hoogteziekte voorkomen

Hoogteziekte kun je het beste voorkomen dat heel rustig aan te doen, zodat je lichaam kan wennen aan de grotere hoogte. Neem de tijd om langzaam te stijgen. Kom je boven de 1500 meter, neem dan bijvoorbeeld een dag rust voordat je verder omhoog gaat.

In sommige gevallen kom je met het vliegtuig meteen op grote hoogte aan. In de bergen van de westelijke provincie Sichuan in China is in 2013 een vliegveld geopend op een hoogte van 4411 meter. Dit is de hoogste luchthaven ter wereld. Het hoogste internationale vliegveld is El Alto bij de Boliviaanse hoofdstad La Paz. Na aankomst bevindt je je meteen op 4061 meter hoogte. Het is verstandig dan eerst twee tot drie dagen op deze plek te blijven om te acclimatiseren aan de grote hoogte.

Ben je eenmaal gewend, dan kun je boven de 3000 meter maximaal 300 meter per dag stijgen. Blijf om de paar dagen twee nachten op dezelfde plek. Drink regelmatig om uitdroging tegen te gaan (net als in het vliegtuig) en hou de lichamelijke inspanning beperkt. Door een grotere lichamelijke activiteit heb je meer zuurstof nodig, waardoor de klachten juist erger worden. Ook roken en het drinken van alcohol verergeren de symptomen.

Bij lichte klachten kun je beste – wederom – rust nemen. Las een pauze in van minimaal één dag. Een paracetamol tegen de hoofdpijn werkt amper. Bij ernstige klachten moet je dalen en minstens 500 meter lager slapen. Soms kun je niet afdalen, bijvoorbeeld door een sneeuwstorm. Diamox® is een medicijn dat je in noodgevallen tegen hoogteziekte kunt innemen. Het medicijn met de stof acetazolamide is op recept verkrijgbaar. Hier kleven echter ook bijwerkingen aan en het is geen garantie dat je géén hoogteziekte krijgt.

Heb je eerder last gehad van hoogteziekte, dan is er een grotere kans dat je het opnieuw krijgt als je in korte tijd hoog de bergen in gaat. Het is dan nog belangrijker tijd te rekken om hoogteziekte te voorkomen. Voor zwangere vrouwen is het beter helemaal niet boven de 2500 meter te komen.

Voor het laatst bijgewerkt op 16 juni 2019. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over het voorkomen van hoogteziekte, dan kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto © depositphotos.com/ParaAlex.