Reisziekte en reizen

Reisziekte kan een flinke domper zetten op het reisplezier. Zit je in een auto, een bus of een boot op weg naar weer een nieuwe bestemming die je wilt ontdekken, wordt je opeens kotsmisselijk en wil je het liefst zo snel mogelijk dat voertuig verlaten. Het reizen van de ene plek naar de andere wordt een stuk minder leuk, terwijl je juist dan het landschap aan je voorbij ziet trekken, de lokale bevolking om je heen ziet en de geuren van het land kunt opsnuiven. Vaak is het reizen zelf, het in beweging zijn, al een van de grootste attracties van een lange reis.

Naar schatting heeft driekwart van de bevolking wel eens last van reisziekte, maar gelukkig komt het bij volwassenen weinig meer voor. Het kan soms de kop opsteken als je in een bus zit die met 100 kilometer per uur over een smal en bochtig bergweggetje raast of als je urenlang in een klein bootje zit dat over hoge golven de kade probeert te bereiken (op ruwe zee heeft bijna honderd procent van de passagiers er last van). Maar dit zijn incidenten en zelfs dan weten de meesten zich wel te beheersen en nemen ze een ietwat ongemakkelijk gevoel voor lief. Bij kinderen tot twaalf jaar komt het veel vaker voor, dus als je met kleine kinderen reist kan dit ook je vakantievreugde verpesten.

Reisziekte is een verzamelnaam voor wagenziekte, luchtziekte, zeeziekte en ruimteziekte. Officieel heet het “kinetose”. Reisziekte begint met dufheid, gapen en een ongemakkelijk gevoel in je onderbuik, gevolgd door misselijkheid. Soms trek je wit weg en begin je te zweten. Je hoofd wordt lichter, je maag wordt zwaarder en het eindigt in de meeste gevallen met overgeven en algehele lamlendigheid. Reizen per boot veroorzaakt de meeste problemen, gevolgd door vliegtuig, auto, bus en trein.

Reisziekte ontstaat waarschijnlijk in de hersenen, als daar tegenstrijdige informatie binnenkomt over de stand en beweging van je lichaam. Je raakt verward doordat je zelf niet beweegt, maar de omgeving wel. Gelukkig is reisziekte niet blijvend. Zodra je uit de bus of de boot stapt knap je vaak meteen weer op. Naarmate je er langer mee wordt geconfronteerd, verdwijnen ook de symptomen van reisziekte. Als je bijvoorbeeld een lange zeiltocht maakt, wordt je na een paar dagen deinen op de golven niet meer zeeziek. Dan ben je eraan gewend dat je de hele dag op een neer schommelt. Als je terug op het vaste land bent, lijkt het de eerste tijd net alsof je nog steeds heen en weer schommelt. Dan is de deining van de boot in je hersenen ingesleten.

Wat kun je tegen reisziekte doen?

• Probeer ergens een plekje te vinden om te liggen en doe je ogen dicht.
• Beweeg je lichaam en je hoofd zo min mogelijk.
• Zorg voor voldoende frisse lucht. Vermijd rook, vette etensluchten, benzinedampen en parfum.
• Als je weet dat je er vatbaar voor bent: ga goed uitgerust op pad en neem geregeld een pauze.
• Eet en drink normaal, snoep zo min mogelijk en gebruik geen alcohol.
• Zorg dat je zo min mogelijk wordt blootgesteld aan bewegingen. Reserveer een plek in het midden van het vliegtuig of de boot. Vraag de bestuurder van de auto om bochtige wegen zo mogelijk te vermijden en rustig op te trekken en af te remmen (vragen aan een buschauffeur is helaas wat moeilijker).
• Concentreer je op ver gelegen punten, bijvoorbeeld de horizon of een bergmassief, en fixeer je blik zo min mogelijk op bewegende objecten. Lezen en schrijven verergeren de klachten.
• Zorg dat je rustig blijft. Emoties als opwinding, stress, angst en paniek versterken de effecten van reisziekte.
• Vermijd het lezen van een boek, het kijken van een film, het spelen van een game of het spelen met je mobiele telefoon. Dit kan reisziekte juist verergeren.

Zelf aan het stuur helpt

In het geval van wagenziekte en zeeziekte helpt het als je zelf achter het stuur gaat zitten. Bestuurders hebben minder last van reisziekte dan passagiers. Het is niet helemaal duidelijk hoe dit komt. Het is in ieder geval zo dat degene die rijdt of vaart de gebeurtenissen beter kan voorspellen. Daardoor krijgt hij minder tegenstrijdige prikkels te verwerken dan een passieve passagier. Daarbij heeft de chauffeur de situatie in eigen hand.

Medicijnen en middelen tegen reisziekte

Daarnaast zijn er medicijnen en andere middelen die de effecten van reisziekte onderdrukken, maar genezen doen ze je niet. Let er bovendien op dat veel geneesmiddelen tegen reisziekte het reactievermogen, en daardoor bijvoorbeeld de rijvaardigheid, kunnen beïnvloeden. De volgende geneesmiddelen zijn beschikbaar:

Primatour
Primatour is in Nederland het bekendste geneesmiddel tegen reisziekte. Het vermindert de prikkeling van de evenwichtsorganen door ongewone bewegingen en ontspant de spieren van de maagwand. Dit medicijn is geschikt voor kinderen vanaf 2 jaar. Ongeveer een halfuur voor het begin van je reis slik je een tablet. ► Bestel Primatour hier online

Suprimal
De reistabletten van Suprimal verminderen de misselijkheid en de neiging tot braken waar je bij reisziekte last van hebt. Het medicijn bevat meclozine, waardoor je wel suf, slaperig en vermoeid kan raken. De tabletten neem je 1 tot 2 uur in voor aanvang van de reis en werken zo’n 8 uur. ► Bestel Suprimal hier online

Leidapharm
Het geneesmiddel Leidapharm bevat cinnarizine die misselijkheid en braakneigingen tegengaat. Het braakcentrum in de hersenen wordt geprikkeld door de bewegingen tijdens het rijden, varen of vliegen en die het evenwichtsorgaan van slag brengen. Ter voorkoming van reisziekte neem je de eerste tablet 2 uur voor vertrek in. Het werkt 4 tot 6 uur. ► Bestel Leidapharm Cinnarizine hier online

Cyclizine
Tabletten/zetpillen tegen reisziekte (onder andere wagen-, lucht- en zeeziekte) en misselijkheid en braken. Werkt ongeveer vier uur. Dit medicijn is alleen op doktersrecept verkrijgbaar.

Dramamine
Tabletten tegen tegen wagen-, lucht- en zeeziekte. Vermindert de prikkeling van de evenwichtsorganen door ongewone bewegingen. De sterke versie werkt de hele dag. Dit medicijn is zonder doktersrecept verkrijgbaar.

Sea-Band Polsbandjes
Sommige reizigers vertrouwen op het dragen van polsbandjes om reisziekte te voorkomen. Het zijn bandjes met een drukknop die je om beide polsen bevestigd. Een van de bekendste merken is Sea-Band, die zowel polsbandjes maakt voor volwassenen als voor kinderen. Volgens de fabrikant werkt het door middel van ‘acupressuur’ (een Chinese geneeskunde) waarbij een zachte continue druk wordt uitgeoefend op het Nei Guan-drukpunt op de polsen. Er zijn geen bijwerkingen. ► Bestel Sea-Band Polsbandjes hier online

Reliefband Polsband
De ReliefBand is gebaseerd op ‘elektrostimulatie’. Dit is een polsband die je aan de binnenkant van de pols moet dragen wanneer je last denkt te krijgen van lucht-, zee- en reisziekte. De ReliefBand kan zelfs effectief zijn wanneer de symptomen zich al hebben aangediend. Het is een relatief nieuw product, maar de eerste resultaten zijn volgens de fabrikant positief.

Behalve de bovengenoemde tips is er geen hapklare oplossing voor reisziekte. Er zijn ook talloze huis-tuin-en-keuken middeltjes die je mogelijkerwijs voor reisziekte kunnen behoeden. Zo doen veel mensen een watje of dopje in hun oor of ze plakken een pleister op hun oor (rechtshandigen in het linkeroor en linkshandigen in het rechteroor). Anderen eten voor vertrek gember (vers of in capsulevorm), zetten een zonnebril en/of walkman op of gebruiken homeopathische middelen zoals kruiden. Maar behalve het gebruik van gember is het niet wetenschappelijk bewezen dat deze methodes ook daadwerkelijk helpen.

Fun rond reisziekte

Reisziekte kan voor sommigen ook vermakelijk zijn. Op de website van het Air Sickness Bags Virtual Museum is een leuke verzameling te bewonderen van kotszakjes van vliegtuigmaatschappijen over de hele wereld.

N.B.: de inhoud van dit onderdeel is grotendeels gebaseerd op de persoonlijke ervaringen van reizigers. Dit is geenszins een medisch advies en er moeten ook geen medische conclusies uit worden getrokken. Voor professioneel advies moet je een gediplomeerde arts raadplegen. Lees voor het gebruik van medicijnen altijd eerst de bijsluiter.

Lees hieronder verder voor nog meer handige tips voor gezondheid op reis:

Voor het laatst bijgewerkt op 31 oktober 2019. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over het behandelen van reisziekte, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © depositphotos.com/innovatedcaptures;ftlaudgirl.