Amsterdam, 11 juli 2021 – Wandola! Het is een kreet die je vast weleens hebt gehoord, zeker als je in Azië of Afrika bent geweest. Een jongetje of meisje probeert ‘one dollar‘ van toeristen af te troggelen, door met een zielig gezicht zijn of haar handje op te houden. Het typisch fenomeen van een groeiend aantal toeristen, zo lijkt het. Buiten de gebaande paden hoor je het bijna niet.
Volkskrant-journalist Wil Thijssen, nu actief als misdaadverslaggever, zag het gebeuren in Cambodja. In bijna tien jaar tijd maakte ze vele reizen naar Kampong Khleang, een mystiek vissersdorpje op palen aan een rivier. Het dorp ligt niet zo heel ver van Siem Reap, met het beroemde tempelcomplex van Angkor Wat als grootste toeristische trekpleister van Cambodja.
In haar nieuwe boek Wandola – Hoe Boeddha verdwijnt uit Cambodja beschrijft ze hoe het dorp tussen 2010 en 2019 zienderogen veranderde. Ook al ligt Angkor Wat niet ver weg, bij haar eerste bezoek was ze een van de eerste blanke westerlingen die in Kampong Khleang kwam overnachten. Meer authentiek kon het dorp bijna niet zijn, want toerisme bestond er nog niet. De inwoners leefden voornamelijk van visserij en ontbeerden moderne voorzieningen als wifi, elektriciteit en stromend water.
Toeristenboten en gekko’s
In 2019 is alles anders. De rivier ligt vol met toeristenboten, in de huizen op palen kun je overnachten of genieten van een ‘authentieke’ Cambodjaanse maaltijd en kinderen hebben dus het bedelen ontdekt. Er is elektriciteit en stromend water en het eerste stuk van een geasfalteerde weg is aangelegd. In haar boek beschrijft Thijssen hoe het dorp bevangen raakt door het toerisme, met mister Long als hoofdpersoon. Het is een van de weinige inwoners die aanvankelijk Engels spreekt, en waarmee ze door haar vele reizen een hechte vriendschap ontwikkelt.
Thijssen, die eerder werkte als reisjournalist, heeft geen reisboek geschreven. Dat mocht het niet worden volgens haar uitgever, ,,want daar is geen markt voor”. Als je als backpacker individueel hebt rondgereisd in Zuidoost-Azië, zijn veel dingen niettemin herkenbaar. Het geritsel van dieren ‘s nachts op het dak boven je hoofd, het luide geluid van een gekko, jezelf primitief wassen met een emmer koud water en corrupte ambtenaren die geld van je willen zien: je maakt het allemaal weleens mee als je met je rugzak rondtrekt in dit soort landen.
Het komen en gaan van toeristendollars
Dit maakt het reizen charmant, grappig en vaak ook lastig. Maar juist die dingen verdwijnen: overal komen moderne spoeltoiletten, zonneboilers die voor warm water zorgen en een efficiënte toeristenorganisatie met vaste prijzen die geen ruimte meer biedt om af te dingen. Het boek Wandola stemt dan ook tot nadenken. De onbevangenheid in een lokale cultuur verdwijnt, zoals in Kampong Khleang waar je nu een homestay kunt boeken. Tegelijkertijd hebben de inwoners natuurlijk recht op comfort en inkomsten van toeristendollars. Een goede zaak, of niet?
Al met al wordt je toch niet vrolijk van alle ontwikkelingen, waar de inwoners van Kampong Khleang zelf niet zoveel aan kunnen doen. Thijssen zag met eigen ogen de gevolgen van de klimaatverandering, met enorme droogte of hoog water tot gevolg. Ze zag hoe de democratie in Cambodja aan de kant werd geschoven en hoe Chinezen de boel overnemen. En toen kwam het coronavirus in 2020 als genadeklap: in één keer verdween het toerisme uit Kampong Khleang. Maar kwam Boeddha er voor terug?
Wandola – Hoe Boeddha verdwijnt uit Cambodja is verschenen bij uitgeverij Prometheus voor € 21,99. ► Bestel ‘Wandola’ hier bij Bol.com
Foto's © Pixabay; inspi_ml/Shutterstock.com; Irene Kontje/Shutterstock.com.
