Wat te doen in Essen, Duitsland: 10 tips!

Essen is de grootste stad van het Ruhrgebied, een kosmopolitische hotspot met zo’n 600.000 inwoners in het westen van Duitsland. Vorige eeuw vormde Essen nog het hart van de zware industrie. Het was een gebied vol kolenmijnen en staalfabrieken waar grijze rookpluimen het landschap domineerden. Hier vergaarde de familie Krupp haar rijkdom als grootste staalfabrikant van Europa. Maar de tijd van het ‘zwarte goud’ is allang voorbij.

In de 21e eeuw is Essen groener en flitsender dan ooit, waar cultuur en creativiteit goed gedijen. In 2017 mocht Essen zich zelfs de ‘Groene Hoofdstad van Europa’ noemen, en in 2010 mocht het zich als culturele hoofdstad profileren. Het voormalige industriecomplex is liefdevol gerestaureerd, met een steenkolenmijn die op de werelderfgoedlijst van Unesco prijkt. In oude fabriekspanden zitten nu hippe cafés en het is een stad vol musea, parken en theaters. Maar de handelsgeest blijft floreren met beurzen en een groot aantal hoofdkantoren van Duitse bedrijven – zoals dat van supermarktketen Aldi.

Naast het industriële erfgoed kent Essen een lange middeleeuwse geschiedenis. De stad is al in 850 gesticht, en is daarmee ouder dan Berlijn of München! Genoeg te beleven dus in deze stad, al kun je vanuit Essen ook makkelijk uitstapjes maken naar bijvoorbeeld Düsseldorf en Dortmund. In ruim 2 uur ben je er al, dus wat houdt je tegen om de fascinerende facelift van het Ruhrgebied met eigen ogen te aanschouwen? Hier vind je 10 tips wat te doen in Essen!

Zeche Zollverein

Een van de eerste dingen wat je zou moeten doen, is een bezoek brengen aan Zeche Zollverein. Dit is een uitgestrekt industrieel complex dat alles belichaamt waar Essen en het Ruhrgebied ooit voor stonden. Centraal staat de enorme steenkolenmijn op het terrein, die in 1847 werd opgericht en zelfs tot 1993 nog in bedrijf was. Door de bijzondere Bauhaus-architectuur wordt het ook wel beschouwd als de mooiste kolenmijn ter wereld. Een blikvanger is de iconische mijnschacht 12 uit 1932, een herkenningspunt dat bekend staat als de ‘Eiffeltoren‘ van het Ruhrgebied. In 2001 werd het industriegebied door Unesco tot werelderfgoed verklaard.

Na sluiting van de mijn werd het 100 hectare grote gebied verkocht aan de gemeente Essen, die het transformeerde tot een cultureel complex met musea, tentoonstellingen, winkels, cafés en restaurants. Tijdens rondleidingen kom je meer te weten over de geschiedenis van de mijn, de winning van steenkolen en de verbazingwekkende architectuur. Trek er al snel een dag voor uit als je alles wilt zien. Je kunt er ook overnachten op het werelderfgoed in het Designhotel met mijnbouwsfeer. Zeche Zollverein ligt ongeveer 5 kilometer ten noordoosten van het centrum van Essen. Je kunt tram 107 nemen vanuit de binnenstad. Adres: Gelsenkirchener Straße, 45309 Essen, Duitsland. Website: www.zollverein.de

Ruhr Museum

Een van de musea op het terrein van de Zollverein is het Ruhr Museum. Het is gevestigd in de voormalige kolenwasserij en omgevormd tot een museum voor het hele Ruhrgebied. Je betreedt het museum via een oude transportband buiten waarop vroeger de kolen naar binnen rolden. Vervolgens werk je je via verschillende tentoonstellingen naar beneden. In het museum krijg je een idee van het ontstaan en het verval van het grootste kolen- en staalproductiegebied van Europa. Je ziet originele machines en hoort verhalen van arbeiders die vroeger in de mijnen werkten. Adres: Gelsenkirchener Straße 181, 45309 Essen, Duitsland. Website: www.ruhrmuseum.de

Red Dot Design Museum

Designliefhebbers kunnen inspiratie opdoen in het Red Dot Design Museum, dat eveneens te vinden is op het gebied van de Zollverein. Je ziet hier zo’n 2000 gebruiksvoorwerpen van ontwerpers en fabrikanten uit 45 landen, die opvallen door hun smaakvolle (of smakeloze) design. De collectie varieert van huishoudelijke apparaten en voertuigen tot elektronica en meubels.

Je ziet er de Fiat Cinquecento uit 1957 van slechts 3 meter lang, maar ook de eigentijdse iMac, iPod, iPhone en iPad van Apple. Tevens kun je de werken bekijken van de winnaars van de jaarlijkse Red Dot Design Award, een prestigieuze internationale prijs voor industrieel ontwerpers. De design-klassiekers zijn te bewonderen in het voormalige ketelhuis dat bij de steenkolenmijn hoorde. Adres: Gelsenkirchener Straße 181, 45309 Essen, Duitsland. Website: www.red-dot-design-museum.de

Dom van Essen

In de binnenstad is de Dom van Essen een bezienswaardigheid die je niet mag missen. Het is een van de oudste kathedralen van Duitsland, oorspronkelijk in de 9e eeuw gebouwd als klooster. De kerk valt op door de drie achthoekige torens. Het hoogtepunt is echter de schatkamer van de kathedraal (Domschatz Essen), beroemd door de Gouden Madonna. Dit ongelooflijke beeldhouwwerk met bladgoud is gemaakt in 980 en daarmee het oudste Mariabeeld ter wereld. Een andere schat is de oudste nog bestaande zevenarmige kandelaar in het christendom, een brons kunstwerk dat gemaakt werd rond het jaar 1000. Adres: An St. Quintin 3, 45127 Essen, Duitsland. Website: www.domschatz-essen.de

Museum Folkwang

Museum Folkwang is misschien wel het belangrijkste kunstmuseum in het Ruhrgebied, waar alle bekende Europese kunstenaars uit de 19e en 20e eeuw voorbij komen. De gerenommeerde collectie bevat werken van kunstenaars als Van Gogh, Monet, Gauguin, Matisse, Kandinsky, Paul Klee en Caspar Friedrich. Dit is zeker een bezoek waard als je een liefhebber bent van impressionistische en expressionistische schilderijen. Het gebouw herbergt ook de omvangrijke verzameling posters (350.000 stuks) van het Duitse Affiche Museum. Lunchen kun je in het uitstekende Edda Restaurant (www.edda-folkwang.de), trendy ingericht met kunst aan de muur. Adres: Museumsplatz 1, 45128 Essen, Duitsland. Website: www.museum-folkwang.de

Villa Hügel

Een van de beroemdste industriëlen van Duitsland is Alfred Krupp (1812-1887), bijgenaamd de ‘kanonnenkoning’. Hij vergaarde zijn fortuin met de productie van wapens, staal en machines, en dat in een tijd dat de spoorwegen in opkomst waren. Van 187o tot 1873 liet hij een statig herenhuis bouwen aan de noordkant van de Baldeneysee, een stuwmeer ten zuiden van Essen.

Villa Hügel leek eerder op een paleis, met liefst 269 kamers gedecoreerd met wandtapijten, kunstwerken en Italiaanse plafondschilderingen. De villa was representatief genoeg om er koningen, keizers, politici en topondernemers te ontvangen. Drie generaties Krupp hebben er gewoond, maar in 1945 werd de villa en het landgoed opengesteld voor het publiek. Nu krijg je een interessant inkijkje in het leven van de excentrieke zakenman en zijn familie. In de zomer worden er kamermuziekconcerten georganiseerd. Adres: Hügel 15, 45133 Essen, Duitsland. Website: www.villahuegel.de

Grugapark

Een korte wandeling van het centrum van Essen brengt je naar het Grugapark, een heerlijke plek als je even wilt ontspannen en de natuur wil opsnuiven. Het is een prachtig park dat in 1929 is aangelegd voor een grote tuinbouwtentoonstelling. Voor die tijd was het een opmerkelijke groene oase, te midden van alle fabrieken en mijnen in het Ruhrgebied. Tegenwoordig is er van alles te zien en te doen. Je kunt er wandelen door de botanische tuin met exotische planten uit de hele wereld of een ritje maken met de miniatuurtrein Grugabahn.

Voor kinderen zijn er speeltuinen, een kleine dierentuin en een volière met papegaaien, uilen en flamingo’s. Volwassenen kunnen tot rust komen in het saunacomplex Grugapark Therme (www.grugaparktherme.de). Bewonder het kleurrijke Hundertwasserhaus, ontworpen door de beroemde Oostenrijkse architect Friedensreich Hundertwasser. Je kunt er niet naar binnen, want het is een Ronald McDonald Huis van de naastgelegen kliniek.

Mocht je tijd over hebben, dan kun je beelden gaan tellen. Verspreid over het park staan meer dan 40 sculpturen van bekende beeldhouwers als Auguste Rodin en Henry Moore, waarmee dit een van de grootste beeldententoonstellingen is van Duitsland. Adres: Virchowstraße 167, 45147 Essen, Duitsland. Website: www.grugapark.de

Oude Synagoge

De Oude Synagoge is de grootste vrijstaande synagoge ten noorden van de Alpen en een van de best bewaarde Joodse monumenten in Duitsland. De synagoge werd geopend in 1913 en was het belangrijkste gebedshuis voor de 5000 Joden die in Essen woonden. In 1938 staken de nazi’s de synagoge in brand, en latere bombardementen door de geallieerden richtten verdere verwoestingen aan.

Na de oorlog zat er lange tijd een museum voor industrieel design, maar begin deze eeuw is de synagoge gerestaureerd en in 2010 heropend als centrum voor de Joodse cultuur (Haus jüdischer Kultur). Exposities geven uitleg over Joodse tradities, gebruiken en feestdagen, maar behandelen ook de oorlogsjaren, de vervolging en het verzet van de Joden. Probeer niet te hard te praten als je hier bent, want de koepel van de synagoge heeft een versterkend effect. Zelfs het zachtste gefluister is aan de andere kant van de ruimte te horen. Adres: Edmund-Körner-Platz 1, 45127 Essen, Duitsland. Website: www.alte-synagoge.essen.de

Aalto Theater

Wil je wat doen in Essen in de avonduren? Check dan het programma van het Aalto Theater, vooral als je een operaliefhebber bent. Dit theater is meerdere keren uitgeroepen tot een van de beste operahuizen van Duitsland. Bovendien valt het op door het moderne en gebogen architectonische ontwerp, met de vloeiende lijnen en asymmetrische vormen. De bedenker is de beroemde Finse architect Alvar Aalto, die het theater al in 1959 had ontworpen. Pas 30 jaar later, zeven jaar na zijn dood in 1976, werd het theater gebouwd. Nu treden hier operazangers uit de hele wereld op, in een hemelsblauw en licht hout decor. Adres: Opernplatz 10, 45128 Essen, Duitsland. Website: www.theater-essen.de

Stadhuis van Essen

De meeste steden in Duitsland hebben een stadhuis dat uit de middeleeuwen stamt, maar Essen vormt hierop een uitzondering. Het Stadhuis van Essen is een wolkenkrabber van 23 verdiepingen die eind jaren zeventig is gebouwd. De kolos van beton en staal past bij het moderne (industriële) gezicht dat Essen wil uitstralen. In de wolkenkrabber werken 1900 ambtenaren, maar je kunt ook de lift nemen naar de 22e verdieping voor een indrukwekkend uitzicht over de stad en het Ruhrgebied. Mocht je meer willen weten over de architectuur van het stadhuis, dan kun je bij het informatiecentrum in de foyer informeren naar gratis rondleidingen. Adres: Porscheplatz 1, 45127 Essen, Duitsland.

Wat te doen in Essen: praktische tips

Overnachten in Essen

Essen heeft enkele tientallen hotels en bed & breakfasts in en rond het centrum, in alle prijsklassen. Ook zijn er verschillende appartementen te boeken voor reizigers. Je kunt goedkoop overnachten in één hostel, Jugendherberge St. Altfrid. Hou er rekening mee dat accommodatie snel volgeboekt kan zijn tijdens beurzen in het congrescentrum Messe Essen. Hier vinden 55 evenementen, beurzen en congressen per jaar plaats, die veel bezoekers trekken uit binnen- en buitenland. Deze zijn meestal doordeweeks, dus in het weekend zijn er wel kamers vrij.

Een adres met goede reviews is het Unperfekt Hotel, dat lang niet zo ‘onvolmaakt’ is als de naam doet vermoeden. Het is een plek waar je de creativiteit helemaal de vrije loop kunt laten, met ruimtes waar je kunst kunt maken en gelijkgestemde creatieve types kunt ontmoeten. Het hoort bij een van de grootste creatieve hotspots van het Ruhrgebied, een broeinest van kunstenaars, programmeurs, denkers, muzikanten, toeristen en startups. Elke kamer is anders ingericht, bijvoorbeeld met Zuid-Afrikaanse tapijten, Filipijns behang en handgemaakte meubels van essenhout. De locatie is best perfect, minder dan 1 kilometer van de Dom van Essen. ► Boek een overnachting in Unperfekt Hotel vanaf € 119

Overnachten op een handige locatie kan ook in Hotel Essener Hof, een betaalbaar en statig 4-sterrenhotel vlakbij het Centraal Station en het voetgangersgebied in het stadscentrum. Het hotel heeft 114 kamers, waaronder drie appartementen en enkele ‘wellnesskamers’. Er is verder een aangenaam restaurant en een bar waar je tot laat in de avond kunt borrelen. Veel reizigers zijn enthousiast over dit hotel. ► Boek een overnachting in Hotel Essener Hof vanaf € 42

Eten en drinken in Essen

In een stad die in het Duits letterlijk ‘eten’ betekent, verwacht je natuurlijk veel op gastronomisch gebied. Essen heeft inderdaad enkele voortreffelijke restaurants, waarvan twee in het bezit zijn van een Michelin-ster. Culinaire hoogstandjes staan op het menu in Schote Gourmet Restaurant (www.nelson-mueller.de), met een chef-kok die je gerechten uit het Ruhrgebied voorschotelt met een vleugje van de mediterrane keuken. Het andere sterrenrestaurant is Hannappel (www.restaurant-hannappel.de), waar al sinds 1993 goede klassieke gerechten worden geserveerd.

Boekenwurmen kunnen een kop koffie halen in Café Livres (www.cafe-livres.de), een klassiek lees- en literatuurcafé in Franse stijl. Het is een levendige ontmoetingsplaats in het Moltkeviertel, een van de meer opwindende wijken van Essen. Op het terrein van de Zollverein vind je meerdere cafés en restaurants. Een aanrader is Casino Zollverein (www.casino-zollverein.de), gevestigd in de voormalige turbinehal. De betonnen pilaren vormen nogal een contrast met de glamourachtige kroonluchters en stijlvolle meubels. De keuken staat in het teken van haute cuisine (en gokken kun je hier trouwens niet).

Het lokale bier van Essen is Stauder (www.stauder.de), dat al gebrouwen wordt sinds 1888. Je kunt ook een tour doen in de bierbrouwerij, met een proeverij na afloop.

Reizen naar Essen

Essen ligt midden in het Ruhrgebied in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, ongeveer 65 kilometer ten oosten van de Nederlandse grens (bij Venlo). De stad is goed bereikbaar per auto, trein en bus. Vanaf Amsterdam is het 2 uur en 15 minuten rijden, waarbij je na het passeren van de grens verder rijdt via de Duitse snelweg 3.

Let er op dat het Ruhrgebied sinds 2012 een milieuzone (Umweltzone) is. Dit betreft onder meer de steden Essen, Dortmund en Duisburg. Je mag alleen de milieuzone in rijden met een groene sticker. Deze kun je makkelijk online bestellen bij de ANWB. ► Bestel hier een milieusticker Duitsland bij de ANWB

Essen is uitstekend per trein te bereiken, want dagelijks stoppen meer dan 100 intercity’s en ICE-hogesnelheidslijnen op het Centraal Station van Essen. Vanuit Amsterdam CS kun je in 2½ uur met de ICE International naar Essen rijden, waarbij je één keer moet overstappen. Een treinticket is te koop vanaf € 19. ► Boek hier een treinticket naar Essen bij NS International

Je kunt ook de FlixBus nemen naar Essen, onder meer vanuit Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Arnhem. De reis duurt iets langer dan met de trein, maar is wel goedkoper. ► Boek hier een busticket naar Essen bij FlixBus

Voor meer informatie over wat te doen in Essen kun je kijken op de officiële website van het VVV-kantoor: www.visitessen.de

Voor het laatst bijgewerkt op 15 september 2021. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen in Essen, Duitsland, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © trabantos/Shutterstock.com; Takashi Images/Shutterstock.com; Tupungato/Shutterstock.com; Camilo Torres/Shutterstock.com; Visit Essen/Peter Wieler; Booking.com.