Bezienswaardigheden in Berlijn top-21

Berlijn heeft honderden bezienswaardigheden en musea, wat niet zo gek is voor een stad van acht eeuwen oud. Elk tijdperk heeft zijn eigen monumenten en verzamelingen nagelaten aan de hoofdstad van Duitsland, waarvan de Tweede Wereldoorlog en de Muur natuurlijk nog vers in het geheugen liggen.

Maar ook vele andere monumenten zijn doordrenkt van een historische betekenis. De meeste bezienswaardigheden liggen bij de Brandenburger Tor en de boulevard Unter den Linden. Berlijn heeft ook enkele bezienswaardigheden die op de Werelderfgoedlijst staan van Unesco, waaronder de vijf musea op het Museumeiland (Museuminsel).

Wil je een stedentrip maken naar de Duitse hoofdstad en wil je weten wat je allemaal kunt doen en zien? Lees snel verder voor de 21 beste bezienswaardigheden in Berlijn!

Brandenburger Tor

De Brandenburger Tor is hét symbool van de hereniging van Duitsland. In 1989 hakten heldhaftige mensen in op de Berlijnse muur, waardoor die viel en West-Berlijn en Oost-Berlijn weer één stad werden. Na de val van de muur liepen duizenden mensen onder de poort door om de omwenteling te vieren.

Voor die tijd was de Brandenburger Tor vooral een symbool van de Koude Oorlog. Het bouwwerk stond in een naargeestig niemandsland tussen de twee gescheiden stadsdelen, waarmee het zijn bijnaam niet bepaald eer aandeed. De neoklassieke en 28 meter hoge poort is in 1788 in opdracht van de Pruisische koning Willem Frederik II gebouwd als symbool voor de vrede.

Van 2000 tot 2002 is de Brandenburger Tor compleet gerestaureerd, waarmee het monument zijn oude glans terugkreeg. Het is nu de enige nog bestaande toegangspoort van Berlijn en een van de bekendste bezienswaardigheden in de stad. Je kunt niet naar boven, maar er is wel een stilteruimte (Raum der Stille) die overdag open is. Adres: Pariser Platz, 10117 Berlijn, Duitsland.

Berliner Dom

De Kathedraal van Berlijn is een prachtige koepelvormige kerk op het charmante Spree-eilandje in het centrum. De grootste kerk van de Duitse hoofdstad werd onthuld in 1905, maar door bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de kerk zware schade op. In 1993 werd een omvangrijke restauratie afgerond en vandaag de dag is de Berliner Dom weer een van de mooiste bezienswaardigheden van Berlijn.

Je kunt de architectonische schoonheid bewonderen vanuit het park aan de overkant of een kaartje kopen en door het museum, de kapellen en de crypte van de Hohenzollern dwalen. Deze crypte is een van de grootste familiegraven van Europa en bevat bijna honderd sarcofagen, doodskisten en monumenten van de vorstelijke Hohenzollern-dynastie.

Bezoekers kunnen ook naar de top van de 75 meter hoge koepel voor een prachtig uitzicht over Berlijn (je moet hiervoor een trap bedwingen met 270 treden). In de kathedraal worden regelmatig concerten en muziekuitvoeringen gegeven. Adres: Am Lustgarten, 10178 Berlijn, Duitsland. Website: www.berlinerdom.de

Rijksdag

De Rijksdag (Reichstag) is de zetel van het Duitse parlement in Berlijn. Het is in gebruik genomen in 1894 en kent een bewogen geschiedenis. Er is om gevochten en het is in 1933 in brand gestoken. Naar verluidt is dat gebeurd door de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe, maar bewezen is dat niet. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Rijksdag zwaar gebombardeerd.

Na de Duitse hereniging werd het imposante gebouw in 1991 weer in gebruik genomen voor de Bondsdag, oftewel het Duitse parlement. Het monumentale gebouw kreeg toen een glazen koepel op het dak, die je ook kunt bezoeken. Via een spiraalvormige loopbrug kun je langs de glazen wand omhoog lopen, waarbij je een fraai uitzicht hebt op Berlijn. ► Lees hier meer over de Rijksdag

Gedächtniskirche

De Gedächtniskirche is het symbool van de verwoesting van Berlijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. De kerk vlakbij de Kurfürstendamm valt op door haar gehavende toren, die sinds een bombardement in 1943 als een ruïne is blijven staan. Dankzij protesten van inwoners is de toren nooit gesloopt en uitgegroeid tot een zichtbare herinnering aan het oorlogsverleden.

De Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche – zoals de kerk officieel heet – werd tussen 1891 en 1895 gebouwd ter ere van de eerste Duitse keizer Wilhelm I. De kerk moest een pronkstuk worden in Berlijn, met prachtige mozaïeken, verschillende torens en een smalle 113 meter hoge torenspits die van kilometers ver was te zien. ► Lees hier meer over de Gedächtniskirche

Jüdisches Museum Berlin

Het Jüdisches Museum Berlin vertelt met foto’s, films en voorwerpen het bewogen verhaal van de Joodse geschiedenis en cultuur in Duitsland in de afgelopen 2000 jaar. Dit indrukwekkende museum is ontworpen door de bekende Pools-Amerikaanse architect Daniel Libeskind, die ook het One World Trade Center in New York ontwierp.

Het museum is gebouwd in een zigzagvorm, dat volgens sommigen een gebroken Davidster voorstelt. Een pad in het museum leidt naar de holocausttoren, een beklemmende, donkere en indrukwekkende ruimte waar je het lijden van de Joden ervaart. Antisemitisme en de Jodenvervolging staan dan ook centraal in het grootste Joodse museum van Europa. ► Lees hier meer over het Jüdisches Museum

Fernsehturm

De Fernsehturm is met zijn 368 meter het hoogste bouwwerk van Berlijn. De televisietoren werd ingewijd in 1969, in de hoogtijdagen van de niet meer bestaande DDR. Het was een prestigeproject dat symbool moest staan voor de technologische vooruitgang die de socialistische staat doormaakte.

Nu is dit het hoogste gebouw van Europa dat voor publiek toegankelijk is. Inclusief de antennes is de toren zelfs 44 meter hoger dan de Eiffeltoren in Parijs. Als bezoeker kun je naar een hoogte van 203 meter, waar je een prachtig uitzicht hebt over de bezienswaardigheden in Berlijn en omgeving. Bij helder weer kun je liefst 70 tot 80 kilometer ver kijken. Met de snelle lift ga je in 40 seconden naar boven. ► Lees hier meer over de Fernsehturm

Pergamonmuseum

De imponerende klassieke gevel zegt al genoeg: het Pergamonmuseum is een van de topmusea van Berlijn. Liefst 20 jaar duurde de bouw, van 1910 tot 1930, voor het huisvesten van een uitzonderlijke verzameling archeologische vondsten. Verdeeld over drie vleugels zie je de belangrijkste collecties: klassieke oudheden, kunst uit het oude nabije oosten en islamitische kunst. Je maakt een reis door een duizenden jaren oude culturele geschiedenis, met kunstschatten van de Romeinen, de Grieken, de Perzen, de Babyloniërs en andere volkeren.

Het Pergamonmuseum is vooral beroemd door de indrukwekkende reconstructies van massieve archeologische bouwwerken. Een hoogtepunt is het Pergamonaltaar uit de 2e eeuw voor Christus, dat destijds deel uitmaakte van de Griekse stad Pergamon in het huidige Turkije. In 1878 begonnen Duitse archeologen met opgravingen en brachten de vondsten naar Berlijn om het altaar opnieuw op te bouwen, inclusief een 20 meter brede trap.

Andere hoogtepunten zijn de de 17 meter hoge Marktpoort van Milete, de processieweg van Babylon en de magnifieke Isjtarpoort uit Babylon (6e eeuw voor Christus). Vroeger schaarde men deze poort onder de zeven wereldwonderen. Door deze grote bouwwerken is dit een van de best bezochte musea van Duitsland. Het Pergamonmuseum bevindt zich op het Museumeiland (Museuminsel) van Berlijn. Adres: Bodestraße 1-3, 10178 Berlijn, Duitsland. Website: www.smb.museum

Holocaustmonument

Een van de meest aangrijpende bezienswaardigheden van Berlijn is het Holocaustmonument, om de hoek van de Brandenburger Tor. Het gedenkteken bestaat uit 2710 betonblokken van verschillende hoogtes, die allemaal in rechte lijnen zijn geplaatst. Van een afstandje ziet het eruit als een golvend veld van grijze doodskisten of sarcofagen. Het is een soort labyrint waar je van alle kanten tussendoor kunt lopen, waardoor je gedesoriënteerd raakt. Dat is precies de bedoeling ervan.

Het Holocaustmonument heet officieel Denkmal für die ermordeten Juden Europas – een gedenkteken voor de vermoorde Joden van Europa. De New Yorkse architect Peter Eisenman is de ontwerper van het monument, dat in 2005 werd onthuld. Elke betonnen blok weegt gemiddeld 8 ton en bij elkaar heeft het veld een oppervlakte van 19.000 vierkante meter, dus het valt nogal op in het centrum van Berlijn. Onder het monument is een gratis toegankelijk informatiecentrum over de vervolging en uitroeiing van de Joden in Europa (maandag gesloten). Adres: Cora-Berliner-Straße 1, 10117 Berlin, Duitsland. Website: www.stiftung-denkmal.de

Gedenkstätte Berliner Mauer

Gedenkstätte Berliner Mauer is een monument ter nagedachtenis aan de Berlijnse Muur. Het bestaat uit een stuk muur van 70 meter lang, een grensstrook die ooit tussen Oost- en West-Berlijn lag en een oude wachttoren. Bij het monument is een bezoekerscentrum en een kapel (Die Kapelle der Versöhnung) om de slachtoffers te herdenken die door de Berlijnse Muur het leven lieten.

Dit deel van de muur is bewust laten staan vanwege de locatie aan de Bernauer Straße, waar Berlijn op 13 augustus 1961 letterlijk in tweeën werd gedeeld. Toen werd hier de Berlijnse Muur gebouwd, direct aan de gevel van een pand in Oost-Berlijn. Wanhopige inwoners sprongen uit de ramen van hun appartementen naar de kant van West-Berlijn, waarvan sommige de ontsnapping met de dood moesten bekopen. Tot 1989 liep hier de muur.

Het is een aangrijpend monument, want dit is een van de laatste grensversterkingen die bewaard is gebleven. Een deel van de Berlijnse Muur dat is opgeblazen na de val van Oost-Duitsland in 1989, is gereconstrueerd met staven van roestrood staal. Er staat ook een herdenkingsraam, Fenster des Gedenkens, met de namen van 136 personen die bij de Berlijnse Muur zijn doodgeschoten of verongelukt. In het bezoekerscentrum (gratis toegang) is een tentoonstelling over de deling van Berlijn. Adres: Bernauer Straße 111, 13355 Berlijn, Duitsland. Website: www.stiftung-berliner-mauer.de

Humboldt Forum

Een van de nieuwste museale aanwinsten van Berlijn is het Humboldt Forum, dat de deuren opende in juli 2021. In dit culturele centrum op het Museumsinsel (Museumeiland) vind je twee musea, tentoonstellingszalen, winkels, bars en restaurants. Vanaf het 30 meter hoge dakterras heb je een weids uitzicht over alle kanten van Berlijn en zie je bezienswaardigheden als de Brandenburger Tor, de kathedraal en Alexanderplatz.

Het Humboldt Forum ziet er van buiten uit als een eeuwenoud paleis, maar is eigenlijk gloednieuw. Op dezelfde plek stond echter in het verleden het Berliner Schloss, een koninklijk paleis dat van 1443 tot 1918 de thuisbasis was van koningen, keizers en prinsen van het Duitse Rijk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het zwaar beschadigd, waarna het in 1950 is afgebroken.

Van 2013 tot 2020 is het paleis weer opgebouwd met drie barokke buitengevels en de koepel, waarvoor beeldhouwers en gipsgieters oude foto’s en tekeningen raadpleegden. Aan de kant van de Spree-rivier kreeg het gebouw een moderne gevel. In het Humboldt Forum vind je het Museum für Asiatische Kunst (Museum voor Aziatische Kunst) en het Ethnologisches Museum (Volkenkundig Museum).

In andere ruimtes zijn tentoonstellingen en evenementen die vaak gratis te bezoeken zijn. Indrukwekkend is de hoge  foyer met galerijen over drie verdiepingen en een reconstructie van de paleispoort. In de Skulpturensaal vind je zandstenen decoraties van de originele gevels van het paleis. Voor toegang tot het dakterras moet je een kaartje kopen. Adres: Schloßplatz 1, 10178 Berlijn, Duitsland. Website: www.humboldtforum.org

Hackesche Höfe

Een beetje verscholen in het centrum van Berlijn ligt Hackesche Höfe, een complex van acht idyllische binnenplaatsen die met elkaar verbonden zijn. Je kunt hier de indrukwekkende Jugendstil-gevels bewonderen van de huizen, met de hoge gebrandschilderde ramen en kleurrijke mozaïeken. Hackesche Höfe werd gebouwd in 1906, maar raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog gedeeltelijk beschadigd.

Het echte verval kwam echter na de tweedeling van Duitsland. De DDR liet de binnenplaatsen volledig verwaarlozen, maar na de val van de Berlijnse Muur en de Duitse eenwording kreeg het hofjescomplex weer zijn oude glorie terug. Nu is Hackesche Höfe een van de levendigste stukjes van Berlijn, waar van alles is te doen. Er zijn boetiekjes van modeontwerpers, kunstgalerieën, souvenirwinkels en delicatessenwinkels. ► Lees hier meer over de Hackesche Höfe

Siegessäule

Op een rotonde op een van de drukste straten van Berlijn staat de Siegessäule, een overwinningszuil van 67 meter hoog. Bovenop straalt een gevleugelde Victoria, de godin van de overwinning. Op zonnige dagen is de schittering van het gouden beeldhouwwerk al van veraf te zien. Inwoners van Berlijn noemen haar liefdevol Goldelse.

Het monument is gebouwd tussen 1864 en 1873 om de Duitse overwinning te vieren na drie oorlogen. De Duitsers wonnen een strijd tegen Denemarken (1864), Oostenrijk (1866) en Frankrijk (1870). Na de oorlog met de Denen begon de bouw al van de Siegessäule. Oorspronkelijk stond de overwinningszuil tegenover de Rijksdag, maar in 1938 werd de kolom verplaatst naar de huidige locatie. Nazi-Duitsland onder leiding van Hitler heeft de zuil toen nog wel 7 meter langer gemaakt, van 60 naar 67 meter.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef het monument wonderwel overeind staan. In 2008 werd de pilaar even wereldnieuws toen Barack Obama er een toespraak hield, vlak voordat hij president van de Verenigde Staten zou worden. Inmiddels is het een populaire attractie, want je kunt via een smalle wenteltrap van 285 treden naar het uitkijkplatform bovenin. Daar heb je een geweldig uitzicht over het Tiergarten-park en de rest van Berlijn. Tickets kosten € 3,50 en kun je alleen contant betalen. Adres: Großer Stern 1, 10557 Berlijn, Duitsland.

Slot Charlottenburg

Slot Charlottenburg is het grootste en mooiste paleis van Berlijn dat jarenlang het favoriete toevluchtsoord was van Pruisische koningen en Duitse keizers. Het enorme paleis in barok en rococostijl werd eind 17e eeuw gebouwd als zomerresidentie voor Sophie Charlotte, de muzikale en slimme echtgenote van keurvorst Frederik III. Aanvankelijk stond het bekend als Schloss Lietzenburg. Na de vroegtijdige dood van Sophie op 36-jarige leeftijd in 1705 kreeg het paleis haar naam.

Tot eind 19e eeuw werd het paleis gebruikt als koninklijke residentie door de Hohenzollern-vorstendynastie, die lange tijd de dienst uitmaakte in Duitsland. Zij zorgden voor een luxueuze inrichting van het paleis. Vanaf 1880 werd het terrein opengesteld voor het publiek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte Slot Charlottenburg zwaar beschadigd, maar na een reeks renovaties is het paleis in oude glorie hersteld. Tegenwoordig behoort het paleis tot de populairste bezienswaardigheden van Berlijn.

Je kunt er dwalen door de indrukwekkende zalen met de grootste collectie 18e-eeuwse Franse schilderijen buiten Frankrijk. Tot de hoogtepunten behoort het serviesgoed van goud, zilver en porselein dat uitgestald is op prachtig gedekte tafels. Gelukkig zijn ongeveer honderd koninklijke serviezen bewaard gebleven. Mis ook niet de snuifdozen van Frederik de Grote die gemaakt zijn van edelstenen, goud en diamanten. Wandel na een bezoek door de vredige paleistuin die in 1697 in Franse stijl is aangelegd. Adres: Spandauer Damm 10-22, 14059 Berlijn, Duitsland. Website: www.spsg.de

Topographie des Terrors

Alles over de misdaden van de nazi’s kom je te weten in het Topographie des Terrors. Dit indrukwekkende museum bevindt zich op de plek waar de drie belangrijkste instellingen van het naziregime hun hoofdkwartier hadden: de Gestapo (de beruchte geheime politie), de commando’s van de SS en de veiligheidsdienst Reichssicherheitshauptamt. Tentoonstellingen laten zien hoe de nationaalsocialisten de macht grepen en belichten de terreur, vervolging en massamoorden in het Derde Rijk van 1933 tot 1945.

Bij het museum is ook een buitententoonstelling met de resterende fundamenten van de Gestapo-gevangenis waar politieke tegenstanders werden gemarteld. Glazen panelen met krantenknipsels, foto’s en documenten vertellen de geschiedenis van deze locatie. Bovendien staat er nog een 200 meter lang stuk van de oorspronkelijke Berlijnse Muur – het langste overgebleven deel dat nog bewaard is gebleven. Dat vormt nu een gedenkteken. Adres: Niederkirchnerstraße 8, 10963 Berlijn, Duitsland. Website: www.topographie.de

Gendarmenmarkt

Veel inwoners van Berlijn beschouwen de Gendarmenmarkt als het mooiste plein van de stad. Het plein in de wijk Friedrichstadt ziet er inderdaad romantisch uit, vooral door het trio van drie monumentale gebouwen. In het midden staat het Konzerthaus, geflankeerd aan beide kanten door de Duitse kathedraal (Deutscher Dom) en de Franse kathedraal (Französischer Dom) met hun koepels en barokke uiterlijk.

De Gendarmenmarkt is aangelegd in de 17e eeuw en vernoemd naar een regiment Pruisische soldaten (Gens d’armes) dat hier toen gelegerd was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het plein zwaar beschadigd, maar in de tijd van Oost-Berlijn is het gereconstrueerd. In de DDR-tijd heette het Platz der Akademie, maar na de Duitse hereniging kreeg het plein in 1991 zijn oude naam terug. Wat eerder in 1986 keerde een beeld terug Friedrich Schiller, een van de geliefdste dichters van Duitsland, dat door de nazi’s was verwijderd.

De Franse kathedraal is de oudste van de twee kerken en werd tussen 1701 en 1705 gebouwd door gevluchte Franse Hugenoten. Tegenwoordig zit hier het Hugenotten Museum (www.hugenottenmuseum-berlin.de) over de geschiedenis van deze religieuze vluchtelingen die zich in Berlijn hadden gevestigd. In de zomer is de Gendarmenmarkt het decor voor een reeks klassieke concerten en in december vindt hier een populaire kerstmarkt plaats.

Friedrichstraße

De Friedrichstraße is de bekendste winkelstraat in het herenigde Berlijn met talloze (luxe) boetiekjes, warenhuizen, boekhandels, elektronicazaken en andere winkels. Vele jaren zat hier ook het Franse warenhuis Galeries Lafayette, maar die heeft in juli 2024 de deuren gesloten. Naast shoppen kun je er ook goed uitgaan, want aan de noordkant van de straat vind je het Friedrichstadt-Palast (www.palast.berlin). Dit het grootste revuetheater van Europa dat met de glitter en glamour aan Las Vegas doet denken.

De 3½ kilometer lange Friedrichstraße loopt van noord naar zuid en was tot 1989 nog in tweeën verdeeld door de Berlijnse Muur, met een deel in West-Berlijn en een deel in Oost-Berlijn. Halverwege ligt de beroemde grensovergang Checkpoint Charlie. Ook het treinstation Berlin Friedrichstraße in de straat was een grensovergang voor reizigers die met het openbaar vervoer van West-Berlijn naar de DDR wilden reizen. Het Tränenpalast (www.hdg.de) is een glazen paviljoen waar de grenscontroles plaatsvonden. Hier kun je nu een gratis tentoonstelling bezoeken over het leven in de verdeelde Duitse hoofdstad.

Musikinstrumenten-Museum

Het Musikinstrumenten-Museum heeft een verzameling Europese muziekinstrumenten van de 16e tot en met de 21e eeuw. Het is de belangrijkste collectie van Duitsland, met ruim 3300 instrumenten (waarvan de meeste ook nog gewoon te gebruiken zijn). Het museum toont er zo’n achthonderd, waaronder een draagbare klavecimbel van de eerste koningin van Pruisen, fluiten uit de collectie van Frederik de Grote en een Wurlitzer-bioscooporgel uit 1929. Dit is het grootste theaterorgel van Europa met 1228 pijpen, dat werd gebruikt om muziek te maken voor ‘stomme films’ (films zonder spraak of geluid). Elke zaterdag wordt er nog op gespeeld.

Ook bezit het museum een klavecimbel dat volgens een legende in het bezit was van Wilhelm Friedemann Bach, die het erfde van zijn vader, de beroemde componist Johann Sebastian. Het bewijs daarvoor ontbreekt echter tot dusverre. Het Musikinstrumenten-Museum organiseert ook rondleidingen en concerten op historische instrumenten. Het museum ligt in een klein gebouw achter de Berliner Philharmonie. Adres: Tiergartenstraße 1, Berlin Tiergarten. De ingang is aan de Ben-Gurion-Straße. Website: www.simpk.de

Voor het laatst bijgewerkt op 28 augustus 2024. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over de beste bezienswaardigheden in Berlijn, Duitsland, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Shutterstock.com.