Wat te doen in Potsdam, Duitsland: 10 tips!

Door Jacqueline Le Roux

Hou je van grandeur, koningen en paleizen? Op slechts 40 kilometer van Berlijn kom je in Potsdam in het ‘Versailles van Duitsland’. Deze relatief kleine stad heeft maar liefst 16 paleizen en drie vorstelijke parken. Potsdam was de uitverkoren plek van de Pruisische koningen en adel die hier hun zomerresidenties lieten bouwen. Het was the place to be voor de Duitse elite, vooral in de 18e eeuw onder koning Frederik de Grote.

Het merendeel van de paleizen in Potsdam is in 1990 door Unesco tot werelderfgoed verklaard, waaronder het paleis en het park Sanssouci. Wil je een dagje uit doen vanuit Berlijn, zet deze dan zeker Potsdam op je lijstje. Heb je wat meer tijd? Ga de andere paleizen bezoeken, geniet van de Duitse gezelligheid in het stadscentrum en ontdek andere bijzondere hoogtepunten uit de geschiedenis van Potsdam.

Want wist je bijvoorbeeld dat hier de eerste stomme film ter wereld werd gemaakt? En dat je poffertjes kunt eten in de Hollandse wijk? Er is genoeg te doen en te ontdekken. We helpen je op weg met deze 10 tips wat te doen in Potsdam!

Bewonder het paleis Sanssouci

Schloss Sanssouci uit 1745 is een parel van Duitse rococo. Het paleis is niet groot, want met een tiental kamers op een verdieping lijkt het meer op een monumentale villa. De letterlijke vertaling van sans souci, ‘zonder zorgen’, duidde erop dat Frederik de Grote deze residentie zag als een plek waar hij zich vredig kon terugtrekken met zijn honden en ongedwongen zijn filosofische vrienden kon ontvangen. Zo ontving hij hier Voltaire die er maar liefst 3 jaar verbleef.

De bouw van dit paleis werd voltooid door de Nederlander Jan Bouwman, die in Potsdam al eerder de Hollandse wijk had ontworpen en gebouwd. Het paleis is prachtig gelegen op wijnterrassen en de vertrekken, van de concertzaal, de slaapkamers tot de bibliotheek met in het midden de ronde koepel, zijn nog origineel ingericht. Je ziet er meesterwerken van Watteau, Panini en Pesne. Bekijk ook de rijkelijk versierde Neue Kammern in de Oranjerie die later is omgebouwd tot tuinmanswoning. Adres: Maulbeerallee, 14469 Potsdam, Duitsland. Website: www.spsg.de

Snuif de grandeur op in het Sanssouci Park

Trek beslist wat tijd uit voor een wandeling in het bijna 300 hectare grote Park Sanssouci, want er is veel pracht en praal te ontdekken. Het park strekt zich uit van het stadscentrum tot aan het Neues Palais. Je bent er wel even zoet mee met de prachtige botanische tuinen, de talrijke beelden, de fonteinen, de windmolens en de fruitgaarden.

Een van de hoogtepunten van het park is wel het weelderig gedecoreerde Chinese Theehuis uit de 18e eeuw. Het paviljoen met vergulde beelden van theedrinkers en muzikanten en zuilen in de vorm van palmbomen, ligt midden tussen de bloementuinen en bevat een mooie collectie porselein en muurschilderingen.

Bijzonder zijn ook het nabijgelegen Drachenhaus, een imitatie van een Chinese pagode die als woning diende voor de wijnboer, en de Chinese keuken op een paar meter afstand van het theehuis. Website: www.spsg.de

Duik de straatjes in van het oude Potsdam

Zodra je de gouden Atlas ziet op het dak van het stadhuis, dan weet je zeker dat je in het oude hart van Potsdam zit, op de Alter Markt. Het stadsplein is omringd door prachtige statige gebouwen en straalt de Pruisische elegantie uit. Bezoek hier de grootste kerk van Potsdam, de indrukwekkende St. Nikolaikirche. Het is een opmerkelijk gebouw met zijn ronde koepel en de zuilen die doen denken aan een tempel uit de oudheid.

Midden op het plein staat een 16 meter hoge obelisk van rood en wit marmer met afbeeldingen van de grote architecten van Potsdam. Van het oude stadspaleis zijn alleen de koninklijke stallen nog overgebleven, waarin nu Filmmuseum Potsdam (www.filmmuseum-potsdam.de) is gevestigd. Loop de geplaveide straten in achter het plein, daar bevinden zich de gezellige bars, restaurantjes en kleine boetiekjes.

En ga shoppen in de Brandenburger Straße, dé winkelstraat van Potsdam. Zin in boottochtje na al dat lopen? Maak vanaf de Lange Brücke een rondvaart langs de stad, de paleizen en de parken.

Beleef de Koude Oorlog in Cecilienhof

Schloss Cecilienhof in de Neuen Garten was de woning van kroonprins en kroonprinses Wilhem en Cecilie van Pruisen, die het huis in 1945 moesten ontvluchten. In dit landhuis in Engelse stijl werden beslissingen genomen die de wereld voor altijd hebben veranderd. Hier kwamen in de zomer van 1945 Churchill, Truman en Stalin bij elkaar voor de Conferentie van Potsdam om het lot van Duitsland en Europa te bezegelen.

Dit historische evenement luidde het einde in van de Tweede Wereldoorlog en tegelijkertijd het begin van de Koude Oorlog, wat leidde tot de bouw van de Berlijnse Muur. Bijna 50 jaar lang was deze plek de ‘Verboden Stad’ waar het Duitse hoofdkwartier van de contraspionagedienst KGB gevestigd was. De Glienicke Brug, ook wel de Spionnenbrug genoemd, vormde de grens tussen de DDR en West-Berlijn en werd gebruikt om gevangengenomen spionnen uit te wisselen.

Je ziet nog een verschil in de kleur groen tussen de westelijke en oostelijke helft van de brug. Cecilienhof is nu een museum waar de sovjetgeheimen nog rondwaren in de werkkamers en de vergaderzalen. Laat je meeslepen door deze indrukwekkende geschiedenis door een rondleiding te doen door de ‘Verboden Stad’. Adres: Im Neuen Garten, D-14469 Potsdam, Duitsland. Website: www.spsg.de

Kruip in de huid van een filmster

Potsdam heeft een essentiële rol gespeeld in de geschiedenis van de filmindustrie. Het was in het dorp Babelsberg, wat nu deel uitmaakt van Potsdam, waar in 1912 de eerste bewegende beelden tot stand kwamen. Filmsterren als Marlène Dietrich speelden hier de sterren van de hemel voor de UFA, een van ‘s werelds oudste filmmaatschappijen.

In 2019 werd Potsdam betiteld als eerste Duitse Unesco Creative City of Film. In de grootste filmstudio van Europa, Studio Babelsberg, worden beroemde films gemaakt. Zo zijn hier de Oscarwinnende films Inglourious Basterds en Grand Budapest Hotel opgenomen. De studio kun je niet bezoeken, wel het Filmpark Babelsberg, waar je alle aspecten van de filmindustrie ontdekt, van decors en kostuums tot de creatie van de perfectie illusies.

Het is maar wat spannend om te doen met kinderen, want je maakt in dit themapark letterlijk deel uit van een tv-show of een scène uit een horrorfilm. Je ontmoet je favoriete filmhelden en je kunt films kijken in 4D. Adres: Großbeerenstraße 200, 14482 Potsdam, Duitsland. Website: www.filmpark-babelsberg.de

Oer-Hollandse gezelligheid in het Holländisches Viertel

Koning Frederik Willem I haalde in het midden van de 18e eeuw geschoolde Nederlandse werklieden naar Potsdam om hem te helpen de stad verder uit te breiden. Voor deze arbeiders liet hij, onder toezicht van architect Jan Bouman, een woonwijk bouwen in Nederlandse stijl, zodat ze zich snel thuis zouden voelen. Het Holländisches Viertel bestaat nog steeds en je vindt er zelfs nog de oer-Hollandse gezelligheid terug.

Neem een kijkje in het Jan Bouwman Haus (www.jan-bouman-haus.de) in een typisch Hollands bakstenen huis met trapgevel. In dit museum zie je voorwerpen en werktuigen als spinnenwielen en kookgerei die de Nederlanders destijds gebruikten in hun dagelijkse leven. Het is een bruisende wijk die heel populair is bij zowel toeristen als locals omdat de wijk barst van de leuke boetiekjes, gezellige cafés en heerlijke restaurants.

Heb je al wat heimwee? Duik dan Café Poffertjes en Pannekoeken (www.poffertjes-en-pannekoeken.de) in voor een spekpannenkoek met stroop of drink een Hollands biertje op een terras. Adres Jan Bouman Haus: Mittelstraße 8, 14467 Potsdam, Duitsland.

Bekijk topkunst in Museum Barberini

Het stadsplein de Alter Markt werd in de 18e eeuw ontworpen naar Italiaans voorbeeld, en het barokke Palazzo Barberini in Rome diende als model voor de bouw van het Paleis Barberini. Het paleis werd verwoest in de Tweede Oorlog en heropgebouwd in 2017 als kunstmuseum met tentoonstellingen van wereldklasse. De oprichter van het museum is de prominente Duitse ondernemer en fervent kunstliefhebber Hasso Plattner, die hiermee grote naam verworven heeft in de internationale kunstwereld.

Er is een unieke collectie te zien van werken van impressionistische meesters als Monet, Renoir, Rodin en Munch. En meerdere keren per jaar worden er tijdelijke exposities gehouden die variëren van oude meesters tot moderne kunst. Drink na afloop van de bezichtiging wat op de binnenplaats van het leuke kunstcafé Barberini. Adres: Humboldtstraße 5-6, 14467 Potsdam, Duitsland. Website: www.museum-barberini.de

Bezoek het lustpaleis Marmorpalais

Potsdam heeft nog een ander majestueus park waar je je ogen uitkijkt: de Neuer Garten. Het park ligt aan de oevers van de Heiliger See en is aangelegd in de romantische 18e-eeuwse stijl. In het park bevindt zich het Marmorpalais, dat schitterend gelegen is aan het meer. Dit was het zomerverblijf van koning Frederik Willem II van Pruisen.

Hij liet het bakstenen paleis bekleden met sierlijke marmeren elementen. Het werd een lustpaleis waar hij naar hartenlust zijn muziek kon beluisteren en minnaressen kon ontvangen. In 1945 viel het paleis onder Sovjetbestuur en veranderde het in een legermuseum.

Na een grote restauratie is het Marmorpalais nu weer toegankelijk voor bezoekers. De concertzaal en de woonvertrekken van de koning zijn buitengewoon mooi ingericht en je kunt er een grote collectie Engels Wedgewood servies bewonderen. Dat geeft wel zin om wat thee te gaan drinken in het café in de voormalige Oranjerie. Adres: Im Neuen Garten 10, 14469 Potsdam, Duitsland. Website: www.spsg.de

De Brandenburger Tor van Potsdam

Ook Potsdam heeft zijn eigen Brandenburger Tor. De stadspoort is gebouwd in 1733, wat de poort een paar jaar ouder maakt dan die van Berlijn. De stadspoort gaf vanuit Potsdam toegang tot Brandburg an der Havel en diende om smokkel tegen te gaan en militairen die wilden deserteren binnen de stadsmuren te houden. Onder Frederik de Grote kreeg de poort de vorm van een Romeinse triomfboog.

Het bijzondere van deze poort is dat de buitenkant een compleet ander uiterlijk heeft dan de kant die naar de stad is gericht. De stadspoort ligt in het historische centrum op het plein Luisenplatz, dat vernoemd is naar koningin Luise en waar regelmatig markten worden gehouden. Vanaf het plein loop je zo naar de winkelstraat Brandenburger Straße en het park Sanssouci.

Een tropische verrassing in Biosphäre

Zoek je een leuke activiteit als je wat met de kinderen wil doen? Wat dacht je van een tropische belevenis midden in de stad! In het Volkspark kom je in heel andere sferen in Biosphäre, een weelderige jungle met exotische dieren en planten. Je trotseert tropische stormen als je langs de waterval naar het huis loopt waar vlinders in alle vormen en kleuren om je heen fladderen en waar onooglijke rupsen zich omtoveren tot de mooiste vlinder.

Langs de paden van de jungle ontdek je vele andere dieren, van zingende vogels en tropische vissen tot schildpadden en hagedissen. En je ziet koffieplanten, vanilleplanten en bananenbomen. Het is niet alleen bijzonder om te zien, maar zeker ook leerzaam om te doen! Adres: Georg-Hermann-Allee 99, 14469 Potsdam, Duitsland. Website: www.biosphaere-potsdam.de

Wat te doen in Potsdam: praktische tips

Overnachten in Potsdam

Als je een paar dagen in de stad wilt doorbrengen en niet te ver van de bezienswaardigheden wilt zitten, zoek dan een accommodatie in het oude centrum. Aanraders zijn een appartement met terras in het voetgangersgebied van de winkelstraat Brandenburger Straße, een mooi hotel bij de Brandenburger Tor of een sfeervol appartement in de Hollandse wijk.

Zoek je wat rust en natuur, kies dan een leuke Airbnb of een hotelletje aan de rand van het centrum. In Babelsberg overnacht je in stijl in de historische villa Anno 1900 met zijn prachtige tuin of ga slapen in het vredige Parkchalet Atelier, waar je fietsen kunt huren om de stad te gaan verkennen.

Reizen naar Potsdam

Potsdam ligt in het oosten van Duitsland, zo’n 40 kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad Berlijn. Potsdam is met een kleine 7 uur rijden vanaf Amsterdam goed te doen met de auto of de trein. Via NS International boek je een treinticket naar Potsdam vanaf € 38 met een overstap in Berlijn.

Ga je liever vliegen? Met KLM en easyJet kun je rechtstreeks vliegen van Amsterdam Schiphol naar luchthaven Berlin Brandenburg (BER). Dit is een vlucht van ongeveer 1 uur en 20 minuten. Er zijn meerdere vluchten per dag. Potsdam ligt op een half uur rijden van het vliegveld.

Heb je geen huurauto en wil je niet met de taxi, neem op het vliegveld dan de regionale trein RB 22 of de Express bus BER2 naar het centraal station van Potsdam. Ook vanaf Berlin Hauptbahnhof rijden meerdere treinen per uur. Neem van het centraal station in Berlijn dan de S-Bahn S7 trein naar Potsdam, de reis duurt 40 minuten.

In Potsdam zelf kun je met de hop-on-hop-of bus langs alle bezienswaardigheden van de stad. Of koop de Berlin WelcomeCard – Potsdam Edition (zone ABC) online of bij het toeristenkantoor. Met deze meerdaagse kaart maak je onbeperkt gebruik van het openbaar vervoer en krijg je kortingen op de meeste musea en attracties.

Eten en drinken in Potsdam

Je kunt natuurlijk poffertjes gaan eten in de Hollandse wijk, maar kijk zeker verder, want Potsdam is een plek voor fijnproevers. Het grappige is wel dat de meeste restaurants in de Hollandse wijk te vinden zijn. En over het algemeen goede restaurants met een gevarieerde keuken, van traditioneel Duits tot de Franse, Thaise en Japanse keuken.

Je zou het niet denken, maar het restaurant Zum Fliegenden Holländer (www.zumfliegendenhollaender.com) biedt een goede Duitse keuken. De lekkerste vis eet je in Der Butt (www.der-butt.de) in het centrum van Potsdam. Midden in het park Sanssouci vind je restaurant-café Drachenhaus (www.drachenhaus.de). Heerlijk om wat uit te rusten na een wandeling door het park en te genieten van koffie met zalig gebak, of een diner met heerlijke lokale seizoensspecialiteiten.

Hou je van bier? Ga bij de historische brouwerij Brauhaus Krongut Bornstedt (www.krongut-bornstedt.de) een proeverij doen van speciale bieren in combinatie met traditionele Brandenburgse gerechten.

Voor meer informatie over wat te doen in Potsdam kun je kijken op de officiële website van het toeristenbureau: www.potsdamtourismus.de

Voor het laatst bijgewerkt op 9 december 2022. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen in Potsdam, Duitsland, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Shutterstock.com; Filmpark Babelsberg; Pixabay; Booking.com.