Wat te doen in Elburg, Gelderland: 12 tips!

Elburg is een middeleeuws vestingstadje in de provincie Gelderland, gelegen aan het Veluwemeer. Wat meteen opvalt, is het opmerkelijk strakke stratenplan. In de 14e eeuw werd het gebouwd als een vierkante stadsvorm met rechte straten en vestingwallen met een gracht daar omheen. Dit rechthoekige stratenpatroon is nog bijna helemaal intact gebleven. Dit maakt Elburg uniek, maar het is ook een toeristische trekpleister vanwege het verleden als Hanzestad.

Ooit was het een vissersstadje aan de Zuiderzee en nog overal zie je daar de geschiedenis van terug. In de vissershaven liggen authentieke botters te dobberen alsof ze elk moment weer kunnen uitvaren. De iconische Vischpoort uit de 16e eeuw vormt de gracieuze entree van Elburg. Wandel er onderdoor en je komt in de goed bewaarde historische binnenstad met de oude huizen, pakhuizen en monumenten, die allemaal met veel liefde in stand worden gehouden.

Neem een kijkje bij de Grote Kerk en een restant van de oude stadsmuur, pak een terrasje en ga shoppen voor vintage, antiek of hebbedingetjes. Maak een rondvaart over het Veluwemeer of neem de kinderen mee naar een hal vol levensgrote zandsculpturen. En ook bij slecht weer hoef je je niet te vervelen, want het kleine Elburg heeft maar liefst zeven musea! Wat ons betreft is Elburg een van de leukste Hanzesteden van Nederland. Ben je benieuwd naar alle bezienswaardigheden? Hier vind je 12 tips wat te doen in Elburg!

Wandel onder de Vischpoort

Aan de noordkant kom je het vestingstadje binnen via de Vischpoort, een van de bekendste bezienswaardigheden in Elburg. Oorspronkelijk maakte het robuuste bakstenen bouwwerk deel uit van de verdedigingsmuur die eind 14e eeuw werd gebouwd om Elburg tegen indringers te beschermen.

In 1592 werd er een stadspoort van gemaakt, die een verbinding vormde tussen de vissershaven en het oude centrum. Passanten moesten hier tol betalen. De Vischpoort is als enige overgebleven van de vier toegangspoorten die Elburg ooit had. In de 19e eeuw werd er een kustlicht aangebracht op het achthoekige torentje als lichtbaken voor vissers op de toenmalige Zuiderzee.

Je kunt onder de monumentale Vischpoort wandelen, maar je kunt het monument niet individueel bezoeken. Alleen eruit ontsnappen is mogelijk, als je je als groepje aanmeldt bij de Hanze Escaperoom (www.hanze-escaperoom.com). In de zomermaanden kun je wel een bezoek brengen aan de verdedigingswerken, die bekendstaan als de kazematten. Informatie hierover kun je inwinnen bij het VVV-kantoor.

Bezoek Museum Elburg

Stap binnen bij Museum Elburg om alles te weten te komen over de geschiedenis van het vestingstadje. Op de tentoonstellingen neemt de visserij een belangrijke plaats in, maar ook is er uitgebreid aandacht voor religie. Elburg kende een rijke geloofsgemeenschap, met gereformeerden, katholieken en joden.

Een schandbank gaat in op de rechtspraak in de stad. Deze strafbank stond rond 1600 midden in de stad. De veroordeelde moest hier op staan, zodat iedereen kon zien wat hij of zij had gedaan. Ook de bedrijvigheid in Elburg komt aan bod. Het hele interieur van de lokaal beroemde kapperszaak Van Koot en Jansen is in het museum te zien.

Het stadsmuseum is gevestigd in het Agnietenconvent, een voormalig vrouwenklooster uit de 15e eeuw. In het museum is veel overgebleven van het kloostercomplex, waaronder de middeleeuwse dubbelkapel. Dit is het oudste deel dat nog van voor 1444 dateert.

Je ziet de refter, de eetzaal waar de nonnen elke dag van hun maaltijd genoten. Die is nu in gebruik als trouwzaal. Achter het museum is de kloostertuin waar je een mooi uitzicht hebt op het klooster. Museum Elburg is geopend van dinsdag tot en met zaterdag. Adres: Jufferenstraat 8, 8081 CR Elburg. Website: www.museumelburg.nl

Museum Zandverhalen

Wil je wat doen met de kinderen in Elburg? Neem ze dan mee naar Museum Zandverhalen, zo’n 10 minuten lopen vanuit het centrum. Drie enorme hallen van een voormalige blikkenfabriek bieden nu onderdak aan het grootste overdekte zandproject ter wereld.

Op een oppervlakte van ruim 5000 vierkante meter staan honderden zandsculpturen die je waarschijnlijk nooit eerder op een strand bent tegengekomen. Het zijn vooral zandsculpturen van Bijbelse figuren die met de grootste details zijn gemaakt. Je ziet duidelijk de gelaatstrekken en zelfs de verkreukelde kleding van de personen. Ook kom je veel dieren tegen die gemaakt zijn van zand.

Een groep van 35 beeldhouwers uit meerdere landen heeft maandenlang gewerkt om alle sculpturen vorm te geven. Hiervoor is 4000 kubieke meter zand uit het Markermeer gebruikt.

Het museum is een initiatief van artiest en televisiemaker Aad Peters, die na vele reizen een enorme fascinatie kreeg voor andere culturen. De verhalen uit de Bijbel spelen wel een belangrijke rol bij de zandsculpturen, dus wees daar op voorbereid. Buiten het museum zie je trouwens een houten botter, dat een bootje met vluchtelingen moet voorstellen. Ook die zijn allemaal van zand gemaakt. Zandverhalen is zeven dagen per week geopend. Adres: J.P. Broekhovenstraat 9, 8081 HB Elburg. Website: www.zandverhalen.nl

Bewonder de Grote of Sint-Nicolaaskerk

De Grote of Sint-Nicolaaskerk behoort tot de oudste bezienswaardigheden van Elburg, met een geschiedenis die teruggaat tot 1397. Toen begon de bouw van deze gotische kerk die gewijd is aan Sint-Nicolaas, de beschermheilige van de zeevaarders. De toren met het platte dak is er sinds 1693. Toen werd de torenspits getroffen door de bliksem en die werd nooit meer hersteld.

Bezoek de kerk voor het mooie interieur met de glas-in-loodramen, een monumentaal orgel uit 1825 en bijzondere fresco’s. Die kwamen tevoorschijn achter witte kalk na een grondige restauratie in de jaren ’70. In de hervormde kerk vinden nog altijd gebedsdiensten plaats, maar in de zomer kun je van dinsdag tot en met zaterdag binnen een kijkje nemen.

Achter de kerk vind je een nog een stuk goed bewaard gebleven stadsmuur uit de middeleeuwen. Via een trap kun je naar een uitkijkplatform en over de muur heen kijken. Van 1392 tot 1396 werd Elburg versterkt met een muur, poorten en een gracht om de stad tegen vijandelijke aanvallen te beschermen. Adres: Zuiderkerkstraat 1, 8081 CJ Elburg. Website: www.hervormdelburg.nl

Nationaal Orgelmuseum

Voor muziekliefhebbers mag een bezoek aan het Nationaal Orgelmuseum niet op het lijstje ontbreken. Dit is namelijk het enige museum dat helemaal gewijd is aan de geschiedenis van het Nederlandse pijporgel. In de verschillende zalen van het kruip-door-sluip-door museum zie je dus allemaal orgels die in Nederland zijn gebouwd. Vaak zijn ze eeuwenoud, en meestal stonden ze in kerken.

Bij sommige orgels zijn muziekconsoles geplaatst zodat je naar de orgelmuziek kunt luisteren. Je ziet de ontwikkeling van Nederlandse orgels in de 15e en 16e eeuw, miniatuurorgels, koraalboeken en postzegels met afbeeldingen van orgels. In de kelder is een orgelwerkplaats nagebouwd en ontdek je hoe een orgel er van binnen uitziet.

Het museumgebouw uit het einde van de 14e eeuw is zelf ook bijzonder. Dit is het oudste nog overgebleven stenen huis in Elburg en diende 500 jaar lang als stadhuis (tot 1954). Verschillende ruimtes uit die tijd zijn bewaard gebleven, zoals de burgemeesterskamer, de raadszaal en de balkonkamer. In die laatste kamer organiseerde het stadsbestuur dagelijks ‘orgelbespelingen’. Gesloten op zondag en maandag. Adres: Van Kinsbergenstraat 5, 8081 CL Elburg. Website: www.nationaalorgelmuseum.nl

Museum Sjoel Elburg

Een beetje verscholen achter in een steegje staat een kleine Joodse synagoge uit 1855. Joden wonen er (vrijwel) niet meer in Elburg, want 72 werden door de nazi’s vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog. Achter de witte gevel bevindt zich nu Museum Sjoel Elburg, waar je alles te weten komt over de geschiedenis van de Joden in het vestingstadje.

Het Joodse leven wordt verteld aan de hand van de verhalen van twaalf Joodse families die sinds 1700 in Elburg woonden. Op de vaste tentoonstelling komen verschillende Joodse thema’s voorbij, van de viering van feestdagen en alledaagse rituelen tot de rol van vrouwen en de Tweede Wereldoorlog. Naast het museum ligt de Joodse begraafplaats die je alleen met een suppoost kunt bezoeken. Adres: Graaf Hendriksteeg 2, 8081 CH Elburg. Website: www.sjoelelburg.nl

Ga shoppen in Elburg

Je kunt een dagje of weekendje Elburg makkelijk combineren met een paar uurtjes shoppen. Dwars door het Hanzestadje lopen de Jufferenstraat en de Vischpoortstraat met een aaneenschakeling van boetiekjes, delicatessenwinkels, conceptstores en andere leuke winkels. Natuurlijk zijn de grote ketens vertegenwoordigd, maar Elburg heeft opvallend veel kleine en eigenzinnige winkels die je nergens anders ziet.

Ben je op zoek naar een cadeau? Bij Hup is een daarvoor een goed adres, waar je sfeervolle landelijke woonaccessoires kunt scoren. Ook bij conceptstore Foeke aan de Ellestraat zal je snel slagen. Hier draait alles om bijzondere handgemaakte producten die rechtstreeks van kunstenaars, ontwerpers en ambachtelijke vakmensen vandaan komen.

Hongerig maakt eetwinkel Anijs en Radijs (www.anijsenradijs.nl), waar je kunt lekkerbekken bij streekproducten als kazen, lokale vleeswaren, speciaalbiertjes, olijfolie en chocolade van de beste lokale patisserie. Voor brocante, curiosa en snuisterijen loop je binnen bij Feest der Herkenning aan de Beekstraat. En ben je verslaafd aan koffie en/of thee? Dan moet je zeker even een kijkje nemen bij De Plantage (www.deplantage-elburg.nl) in de Bloemstraat, waar de geur van koffie en thee je bij binnenkomst meteen in zwijm doet vallen.

Kruidentuin De Groene Kruidhof

Je zou denken dat er in dit kleine vestingstadje geen plek is voor groen. Binnen de vestingmuren vind je dan ook geen echte parken, maar wel kruidentuin De Groene Kruidhof. Dit is een kleine vredige oase in de noordwestelijke hoek van de vesting waar je zo voorbij loopt als je niet van het bestaan zou weten.

De tuin is in 1981 aangelegd en er groeien meer dan 100 planten, heesters en boompjes. Zoals de naam al aangeeft vind je hier vooral kruiden, en dan die soorten die een geneeskrachtige werking hebben. Dat varieert van kleefkruid en gevlekt longkruid tot hennep en gewone ossentong (om de stoelgang te bevorderen).

Dat hier een kruidentuin is aangelegd, is niet helemaal toevallig. In de 14e eeuw stond hier een ziekenhuis en gasthuis waar de patiënten behandeld werden met kruiden uit de eigen tuin. Een bezoekje aan de tuin is dus een must voor kruidenliefhebbers, maar ook voor degenen die in Elburg toe zijn aan een moment van rust en bezinning. Geopend van eind maart tot eind oktober. De toegang is gratis, maar een donatie is heel welkom. Adres: Ellestraat 44, 8081 GG Elburg. Website: www.degroenekruidhof.nl

Maak een rondvaart op het Veluwemeer

Hoe leuk is het om het water op te gaan? Elburg ligt dan niet meer aan de Zuiderzee, maar nog wel aan het Veluwemeer. Rederij Randmeer (www.rederijrandmeer.nl) biedt in de maanden juli en augustus rondvaarten aan van 50 of 90 minuten. Je vertrekt vanuit de haven van Elburg voor een boottocht langs stranden, jachthavens en eilanden met natuurgebieden. Soms kun je zelfs flamingo’s spotten!

Wil je meer zien van de omgeving, dan kun je ook een vaartocht maken naar Kampen of Urk. Voor grotere groepen zijn er allerlei arrangementen op maat beschikbaar, inclusief eten en drinken. Boottochten vinden plaats op de salonboot Caroline, waar je bij slecht weer binnen kunt zitten. Met meerdere mensen kun je trouwens ook een rondvaart maken met een authentieke botter, inclusief ervaren schipper. Botterstichting Elburg (www.botterselburg.nl) organiseert deze vaartochten.

Museum Visafslag Elburg

Het visserijverleden komt tot leven in Visafslag Elburg, een klein houten gebouwtje aan de kade in de haven. Van 1916 tot 1957 zat hier de gemeentelijke visafslag waar vissers hun vangst van de dag aan kooplieden en handelaren verkochten. Door de inpoldering van Flevoland werd Elburg afgesloten van de open zee en was de visafslag niet meer nodig.

In 1985 besloot een groep vrijwilligers het museum te restaureren en er een visserijmuseum van te maken. Je ziet er allerlei oude voorwerpen die werden gebruikt tijdens het vissen en verwerken van de gevangen vis. Hoogtepunt is de gerestaureerde afmijnklok, dat de tijd bijhield tijdens de veiling van de vis. Het museum is alleen geopend in juli en augustus. Adres: Havenkade 1A, 8081 GP Elburg. Website: www.visafslagelburg.nl

Botterwerf en Bottermuseum

Heb je tijd om nog een ander museum te bezoeken? Aan de overkant van de Visafslag vind je de voormalige Botterwerf en het Bottermuseum. Elburg is onlosmakelijk verbonden met de botter, een traditioneel houten vaartuig met een platte bodem. Vissers voeren lange tijd met hun botters op de Zuiderzee om vis te vangen.

Op de Botterwerf ‘de Hellege’ worden de oude vissersboten onderhouden en gerestaureerd. In het museum daarnaast kom je alles te weten over het bouwen en gebruik van de botters. Ontdek ook meer over het harde leven van de vissers aan de Zuiderzee en bekijk hoe vistechnieken worden uitgebeeld met miniatuurbotters.

Met een groep vanaf 6 personen kun je zelfs een vaartochtje maken op een authentieke botter. Nog meer rondom dit vaartuig beleef je tijdens de Botterdagen (www.botterdagenelburg.nl) die elk jaar in het tweede weekend van september plaatsvinden. Wanneer je er ook bent, in de haven ligt altijd de vloot van zo’n acht botters te schitteren. Adres: Havenkade 39, 8081 GR Elburg. Website: www.botterselburg.nl

Museumsmederij De Hoefhamer

Aan de Smedestraat (hoe kan het ook anders) zit Museumsmederij De Hoefhamer. Dit leuke museum probeert het oude ambacht van de smid in ere te houden. Met oude attributen als aambeelden, hamers en een blaasgalg kom je meer te weten over het beroep van metaalbewerker. Maar ook worden regelmatig demonstraties gegeven en zie je hoe bijvoorbeeld hoefijzers, gereedschappen en hekwerken worden gemaakt.

Het museum zelf is een authentieke smederij van meer dan 400 jaar oud. De Hoefhamer is al sinds 1600 gevestigd in dit pand en is als laatste overgebleven van de vele smederijen die in Elburg waren gevestigd.

Tot 1982 was de smederij nog actief, maar daarna is de werkplaats omgebouwd tot museum. Wil je zelf leren smeden? Dan kun je er ook cursussen volgen. Geopend ‘s middags op woensdag, vrijdag en zaterdag. De entree is gratis. Adres: Smedestraat 22, 8081 EH Elburg. Website: www.museumsmederijelburg.nl

Wat te doen in Elburg: praktische tips

Overnachten in Elburg

Elburg heeft niet enorm veel accommodatie, maar in het centrum zijn wel een paar charmante hotels en bed & breakfasts waar je kunt overnachten. Je bevindt je op loopafstand van alle musea en bezienswaardigheden en je kunt ‘s avonds genieten van de lokale gastronomie in het vestingstadje. Op loopafstand van de binnenstad kun je ook verblijven in een vakantiepark. In de omgeving van Elburg zijn genoeg vakantiehuizen te vinden.

Op een toplocatie ligt Boutique Hotel Elburg, gevestigd in een historisch pand uit 1765. De knusse kamers hebben een flatscreen-tv, een regendouche en een schilderachtig uitzicht over de stad (vanaf de hoger gelegen verdiepingen). Ga bijvoorbeeld slapen in ‘t Schipperskamertje, dat ingericht is als een schippershut.

Bij het hotel hoort Stadscafé De Tapperij waar het net lijkt alsof je aan boord stapt van een handelsschip. Er zijn kleine ronde raampjes en schilderijen geven vanuit de kajuit uitzicht op de punt van de boot. ► Boek een overnachting in Boutique Hotel Elburg vanaf € 86

Goede reviews heeft Bed & Breakfast De Kleine Vesting, dat zich nog net binnen de vestingmuren van Elburg bevindt. Deze sfeervolle bed & breakfast bevindt zich in een sfeervol huis uit 1750 en is geschikt voor twee personen. Je kunt gebruik maken van een compleet ingerichte keuken en vanuit de zonnige woonkamer kun je de deuren openslaan naar de tuin. ► Boek een overnachting in Bed & Breakfast De Kleine Vesting vanaf € 119

Iets ten noorden van de historische binnenstad ligt vakantiepark Veluwe Strandbad Elburg, fraai gelegen aan het Veluwemeer. De bungalows aan het water zijn geschikt voor 2 tot 10 personen en er is een kampeerterrein waar je je caravan, camper of tent kunt neerzetten. Er is een binnenzwembad en een eigen zandstrand waar je zomers kunt vertoeven. Tussen april en oktober kun je deelnemen aan lessen zeilen, windsurfen of kitesurfen. ► Boek hier een verblijf in vakantiepark Veluwe Strandbad Elburg

Eten en drinken in Elburg

Elburg is niet heel groot, maar heeft toch heel wat gezellige horeca! Vooral rondom de enige gracht in het centrum van het vestingstadje (de Vischmarkt) vind je vele cafés en restaurants. Sommige hebben een lange en bijzondere geschiedenis. Op een hoek zit restaurant ‘t Olde Regthuys (www.olderegthuyselburg.nl), gevestigd in een pand uit 1596. Hier zat vroeger een rechtbank en op het plein daarvoor stonden de schandpalen.

Voor een avondje culinair tafelen maak je een reservering bij Achter De Poorte (www.achterdepoorte.nl), een van de beste restaurants van Elburg. In dit huiselijke restaurant schuin achter de Vischpoort geniet je al sinds 1991 van de Franse mediterrane keuken. Door de wisseling van de seizoenen is er elke 3 maanden een nieuwe kaart.

Een begrip in Elburg is ijssalon Casa Piccola (www.ijssaloncasapiccola.nl) aan de Vischpoortstraat 25, pal naast de Vischpoort. Bij mooi weer staan er altijd lange rijen. Proef er ijs in smaken als limoncello mascarpone of appel citroengras. Met een oppervlakte van 9 vierkante meter is dit misschien wel de kleinste ijssalon van Nederland.

Ben  je een bierliefhebber? Breng dan een bezoek aan Stadsbrouwerij Vos (www.stadsbrouwerijvos.nl), gevestigd in een 19e-eeuwse loods aan de Havenstraat 5b. Eerder zaten hier een leerlooierij, een mandenmaker en een palingrokerij. In 2001 besloot de familie Vos hier een stadsbrouwerij te vestigen. Met een interactieve ‘beleeftour’ kun je zelf de brouwerij verkennen met je smartphone in je hand. Na afloop van de brouwerijtour zak je af naar het proeflokaal en de brasserie om de ambachtelijk gebrouwen streekbiertjes van Elburg zelf te proeven.

Reizen naar Elburg

Elburg ligt aan het Veluwemeer in het noorden van de provincie Gelderland, met Flevoland aan de overkant. Vanuit Amsterdam en Utrecht is het een uurtje rijden, vanuit Rotterdam ben je 1½ uur onderweg.

Aan de zuidkant van het stadje is een groot parkeerterrein, Het Schootsveld, waar je gratis kunt parkeren. Hier vandaan loop je zo het historische centrum in. Aan de noordkant ligt parkeerterrein De Oude Vos, waar parkeren ook gratis is.

Kom je met het openbaar vervoer? De dichtstbijzijnde treinstations liggen in Nunspeet en Zwolle. Vanaf Amersfoort kun je de trein nemen naar Nunspeet, waar je overstapt op bus 301 of 305 van busmaatschappij EBS (www.ebs-ov.nl). De bus doet er 17 minuten over en rijdt drie keer per uur. Vanaf het station van Zwolle rijdt bus 301 of 305 in ruim een halfuur naar Elburg.

Voor meer informatie over wat te doen in Elburg kun je kijken op de officiële website van het VVV-kantoor: www.bezoek-elburg.nl

Voor het laatst bijgewerkt op 13 december 2024. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen in Elburg in Gelderland, Nederland, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Wereldreizigersclub; Booking.com.