Wat te doen in de stad Utrecht: 20 tips!

Utrecht is de hoofdstad van de kleinste provincie van Nederland, maar dat betekent niet dat er weinig is te doen! Utrecht is een bruisende plek met een eeuwenoude geschiedenis waar je door de charmante binnenstad kunt slenteren, een van de vele musea kunt bezoeken en kunt dagdromen in een relaxt koffietentje. Je kunt er een terrasje pakken aan een gracht, moderne architectuur bewonderen of een rondvaart maken.

Utrecht is de vierde stad van Nederland dat met zijn grachten en rebelse sfeer ook wel als een miniatuurversie van Amsterdam wordt gezien – maar dan zónder de massa’s toeristen. Hier zijn het nog de locals en de vele fietsende studenten die de dienst uitmaken op straat en een hotel in Utrecht is nog betaalbaar.

Utrecht heeft een eigen karakter en identiteit, met de gelukkigste inwoners ter wereld en een compacte binnenstad waar je alles te voet kunt afleggen. Denk eens aan een stedentrip naar deze waanzinnige stad: hier vind je 20 tips wat te doen en te zien is in Utrecht!

Domtoren

De Domtoren is met zijn 112 meter de hoogste kerktoren van Nederland die al meer dan zes eeuwen de skyline van Utrecht domineert. De Domtoren is sinds 1382 het centrale middelpunt van de stad waar je (letterlijk) niet omheen kunt tijdens een bezoek aan Utrecht. Na het beklimmen van 465 treden heb je boven een fabelachtig uitzicht over Utrecht en de hele provincie. Halverwege, op 49 meter hoogte, kom je langs zes loodzware klokken die op zondagen en bij speciale gelegenheden nog steeds worden geluid. Adres: Domplein 21, 3512 JC Utrecht.

Oudegracht

De 2 kilometer lange Oudegracht is de beroemdste gracht van Utrecht, die vooral bekend is vanwege de vele lager gelegen werven. In de middeleeuwen werden direct aan het water aanlegkades gebouwd, zodat kooplieden de goederen makkelijker vanuit de schepen naar hun grachtenpanden konden brengen. Deze historische werfkelders doen nu dienst als cafés en restaurants, waar je in de zomer buiten op het terras kunt zitten. Ook boven de Oudegracht vind je aangename horeca en leuke winkels. Ben je op zaterdag in Utrecht, loop dan ook even langs de wekelijkse bloemenmarkt op de Oudegracht.

Maak een rondvaart

Nog leuker is het natuurlijk om de grachten van Utrecht te beleven tijdens een rondvaart. Vanaf het water zie je de oude werfkelders, de historische pakhuizen en de bruggen vanaf een hele andere kant. Met een boottocht kom je ook in de buitensingels rondom het centrum van Utrecht.

Rederij Schuttevaer organiseert stadsrondvaarten van 1 uur over de grachten en singels van Utrecht. Onderweg hoor je verhalen over de middeleeuwse én recente geschiedenis van de stad. Zo vaar je zelfs over de Catharijnesingel die onder winkelcentrum Hoog Catharijne doorgaat. Die gracht is kort geleden weer heropend.

De rondvaartboot stopt onderweg bij belangrijke bezienswaardigheden, zoals de Domtoren en het Spoorwegmuseum. Je kunt dan ook in- en uitstappen waar je wilt. In het hoogseizoen vertrekt er elk halfuur een boot. Bij mooi weer gaat het dak open, maar er is ook verwarming aan boord voor koude dagen. De instapplek is bij de Viebrug aan de Oudegracht. Adres: Oudegracht 85, 3511 AD Utrecht.

Centraal Museum

Voor een ontdekkingstocht door de geschiedenis van Utrecht is een bezoek aan het Centraal Museum een must. Dit is het belangrijkste kunstmuseum van de stad waar je schilderijen kunt bewonderen van oude Utrechtse meesters als Jan van Scorel en Abraham Bloemaert. Maar ook voor moderne kunst is dit the place to be, met spectaculaire ontwerpen van hedendaagse mode-ontwerpers als Viktor & Rolf en Jan Taminiau.

Het Centraal Museum is het oudste stedelijk museum van Nederland (opgericht in 1838) dat gehuisvest is in een voormalig middeleeuws klooster, zodat je goed in de sfeer kunt komen. Check ook de tijdelijke tentoonstellingen die op de agenda staan. Het museum is maandag gesloten. Adres: Agnietenstraat 1, 3512 XA Utrecht. Website: www.centraalmuseum.nl

Shoppen in Utrecht

Utrecht is een paradijs voor shoppers, met bijzondere en unieke winkels die je nergens anders tegenkomt. Loop op de Oudegracht even binnen bij Sieradenwinkel Pracht. Niet alleen vanwege de prachtige sieraden, horloges en tassen, maar ook vanwege het monumentale 14^e eeuwse koopmanshuis waarin de winkel is gevestigd. Dit piepkleine winkeltje op nummer 133 is namelijk het kleinste huisje aan de Oudegracht. Bij Brouwerij Leckere kun je bijzondere speciaalbieren kopen die alleen in Utrecht worden gebrouwen. De Voorstraat en de Biltstraat staan bekend om de trendy modewinkels waar je de nieuwste creaties van jonge mode-ontwerpers kunt aanschaffen.

DOMunder

In Utrecht kun je niet alleen hoog de lucht in, maar ook afdalen naar mysterieuze onderaardse gewelven. DOMunder is een van de nieuwste attracties van de stad waar je gewapend met een zaklantaarn op zoek gaat naar het roemrijke verleden van Utrecht. Zo’n 5 meter onder de grond hoor je spannende verhalen, zoals over de verwoestende storm van 1674 waarbij het schip van de Domkerk instortte. Door de populariteit van deze attractie is het raadzaam vooraf tickets te kopen. Adres: Domplein 4, 3512 JC Utrecht. Website: www.domunder.nl

Ontdek Utrecht op de fiets

Utrecht is een echte fietsstad, want bijna nergens wordt zoveel gefietst als hier. Utrecht prijkt regelmatig bovenaan lijstjes van beste fietssteden ter wereld, nog boven ‘concurrenten’ als Amsterdam en Kopenhagen. De Amerikaanse nieuwszender CNN heeft Utrecht begin 2023 uitgeroepen tot leukste fietsstad ter wereld. Inwoners pakken massaal de fiets om zich te verplaatsen en de stad heeft zelfs twee keer zoveel fietsen als inwoners.

Utrecht heeft het oudste fietspad van Nederland (aangelegd in 1885), de drie drukste fietspaden van Nederland en onder het Stationsplein bevindt zich de grootste fietsenstalling ter wereld (met 12.500 plekken). En zo kunnen we nog wel even doorgaan! Hoe leuk is het dus om Utrecht op de fiets te ontdekken? Bij Baja Bikes kun je met een lokale gids een fietstour maken langs de grachten en bekendste bezienswaardigheden. Dit is het ideale uitstapje als je wat actiefs wil doen in Utrecht, en in een korte tijd zoveel mogelijk wilt zien.

Nijntje Museum

Utrecht is de geboorteplaats van Dick Bruna, die met zijn creatie van het lieve konijntje nijntje wereldwijde faam verwierf. Als je iets wil doen met peuters en kleuters, is een bezoek aan het Nijntje Museum zeker de moeite waard. Hier ontdekken kinderen spelenderwijs de wereld van nijntje en haar vriendjes door te ruiken, te zoeken, te dansen en te kruipen. Het museum trekt trouwens héél veel Japanse toeristen. Er is geen land ter wereld waar ‘Miffy’ zo populair is als Japan. Adres: Agnietenstraat 2, 3512 XB Utrecht. Website: www.nijntjemuseum.nl

Rietveld Schröderhuis

Niet alleen Dick Bruna, maar ook Gerrit Rietveld (1888-1964) heeft Utrecht wereldwijd op de kaart gezet. Rietveld is een van de beroemdste architecten, vormgevers en meubelontwerpers ter wereld, die aan de wieg stond van de kunstbeweging De Stijl. In Utrecht kun je een bezoek brengen aan het Rietveld Schröderhuis, een van de architectonische hoogtepunten van deze kunststroming. Dit is het eerste woonhuis dat Rietveld mocht ontwerpen, dat van 1924 tot 1985 ook daadwerkelijk was bewoond. Adres: Prins Hendriklaan 50, 3583 EP Utrecht. Website: www.rietveldschroderhuis.nl

Spoorwegmuseum

Het Spoorwegmuseum in Utrecht is hét museum voor treinfanaten en voor iedereen die het reizen per trein een warm hart toedraagt. In het museum vind je een rijke collectie locomotieven, treinstellen, rijtuigen, schaalmodellen, stoommachines en andere voorwerpen uit de spoorhistorie. Zo zie je er een replica van De Arend, de eerste locomotief die in 1839 de eerste treinrit reed tussen Amsterdam en Haarlem. Het origineel is verloren gegaan, de replica stamt ook nog altijd uit 1938.

Het Spoorwegmuseum is gevestigd in het Maliebaanstation dat in 1874 is gebouwd. Er zijn regelmatig tentoonstellingen en je kunt terecht in attracties als De Vuurproef, een interactieve show en simulator waar je twee eeuwen treingeschiedenis beleeft. Op het Maliebaanstation stoppen nog steeds treinen. Vanaf Utrecht CS kun je met een pendeltrein naar het Spoorwegmuseum reizen. Hou er rekening mee dat het in de vakanties het erg druk kan zijn, want dit is een van de populairste bezienswaardigheden van Utrecht. Adres: Maliebaanstation 16, 3581 XW Utrecht. Website: www.spoorwegmuseum.nl

Museum Speelklok

Voor een onalledaagse ervaring kun je een kaartje kopen voor Museum Speelklok, dat zichzelf ook wel ‘het vrolijkste museum van Nederland’ noemt. Je kunt hier een wonderlijke collectie bewonderen van zelfspelende muziekinstrumenten, van het kleinste speeldoosje tot de grootste dans- en draaiorgels. Je ziet hoe bewegende figuren de deuntjes van mechanische speeldozen begeleiden en elk uur tijdens de Muzikale Rondleiding kun je de instrumenten live horen spelen. Museum Speelklok bestaat al sinds 1956. Adres: Steenweg 6, 3511 JP Utrecht. Website: www.museumspeelklok.nl

TivoliVredenburg

Als je wat cultureels wil doen, is het zeker raadzaam de agenda van TivoliVredenburg te raadplegen. Dit is het grootste muziekpodium van Utrecht met vijf verschillende zalen waar je van ’s ochtends vroeg tot diep in de nacht terecht kunt voor alle soorten muziek, van klassiek en kindervoorstellingen tot jazz en techno-dansavonden. Het 45 meter hoge gebouw uit 2013 zelf is ook bijzonder. TivoliVredenburg is een muzikale ‘stad-in-een-stad’ met verschillende cafés, pleinen en foyers. Elke van de vijf muziekzalen is ontworpen door een andere architect. Jaarlijks komen hier zo’n 600.000 mensen van muziek genieten. Adres: Vredenburgkade 11, 3511 WC Utrecht.

Museum Catharijneconvent

Een klooster uit de 15e eeuw in de binnenstad van Utrecht biedt onderdak aan Museum Catharijneconvent. Hier vind je een van de grootste collecties religieuze kunstvoorwerpen van Nederland, met onder meer schilderijen, altaarstukken, heiligenbeelden en priestergewaden. Er hangen doeken van bekende Nederlandse meesters als Rembrandt, Frans Hals en Jan van Scorel. Alles fonkelt in de schatkamer van het museum, met een bijzondere verzameling gouden kelken en zilveren schalen die versierd zijn met edelstenen.

Een van de hoogtepunten is de Hamer van Sint-Maarten. Dit is een strijdbijl uit 1000 voor Christus die in de 13e eeuw een steel kreeg van zilver. Volgens een legende is deze bijl gebruikt voor de moord op Bonifatius bij Dokkum. Ook de wurgdoek van Cunera is een topstuk. Het was de halsdoek van de Schotse prinses Cunera waarmee zij in de 4e eeuw gewurgd zou zijn in Rhenen. Cunera is de eerste vrouwelijke heilige van Nederland. Binnenkort staat een grote verbouwing gepland van het museum. Adres: Lange Nieuwstraat 38, 3512 PH Utrecht. Website: www.catharijneconvent.nl

Nederlands Volksbuurtmuseum

Utrecht is nu een redelijk welvarende stad, maar dat was niet altijd zo. In het Nederlands Volksbuurtmuseum zie je een typische Utrechtse volksbuurt uit 1920 (Wijk C) waar veel inwoners nog in behoorlijke armoede leefden. Die tijd komt tot leven met een nagebouwd steegje, animaties, straatmuziek, karretjes van straatventers en verhalen van oud-bewoners. Je ziet het authentieke interieur van een volksdrogisterij waar van alles te koop was, van poeders en pilletjes tot verf en petroleum. Koffie en koek kun je kopen in een bakkerswinkel uit 1931, ingericht met een antieke kassa en retro-blikken voor thee en koffie. Adres: Waterstraat 27-29, 3511 BW Utrecht. Website: www.volksbuurtmuseum.nl

Stadhuis van Utrecht

Een van de meest prominente gebouwen aan de Oudegracht is het Stadhuis van Utrecht, dat nogal opvalt met de neoclassicistische gevel. Met de hoge zuilen heeft het gemeentehuis iets weg van een tempel uit Griekenland. De Griekse bouwkunst vormden dan ook de inspiratie voor de architecten die het huidige stadhuis in 1830 ontwierpen. Daarna is het nog enkele keren verbouwd en uitgebreid, maar de geschiedenis van het gebouw gaat echter veel langer terug.

Archeologen hebben op deze plek eikenhouten palen aangetroffen die al dateren uit het begin van de 9e eeuw. Vanaf de 14e eeuw kwamen stadsbestuurders bijeen in de huizen die hier eerst stonden. Je kunt het stadhuis binnenlopen voor een van de tijdelijke tentoonstellingen die hier te zien zijn. Ook worden er regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals exposities, lezingen, muziek en voorstellingen. Een paar keer per maand geven conservatoriumstudenten een gratis lunchconcert in de Grote Trouwzaal. Wees er op tijd bij, want het aantal plaatsen is beperkt! Adres: Stadhuisbrug 1, 3511 JK Utrecht. Website: www.utrecht.nl

Museumhuis Van Ravesteyn

Iets verder dan het Rietveld Schröderhuis ligt nog een architectonisch pareltje: Museumhuis Van Ravesteyn. Dit bijzondere woonhuis is in 1932 ontworpen door de eigenzinnige spoorwegarchitect Sybold Van Ravesteyn (1889-1983). Voor die tijd was het behoorlijk modern en viel het meteen op door de golvende lijnen en krullende vormen. Zelfs de tafels en kasten hebben golvende contouren.

Grappig is dat de gele bakstenen van de muren afdankertjes waren van de spoorwegen. Van vrijdag tot en met zondag kun je het museumhuis bezoeken en door alle kamers lopen. Doordeweeks kun je er zelfs overnachten en dan heb je het hele huis voor jezelf. Adres: Prins Hendriklaan 112, 3584 ES Utrecht. Website: www.hendrickdekeyser.nl

Universiteitsmuseum Utrecht

Wat is een hoogstaande universiteit zonder museum? Haal de wetenschapper in jezelf naar boven in het Universiteitsmuseum Utrecht, waar allemaal objecten te zien zijn die werden gebruikt voor onderzoek en onderwijs. De verzameling loopt uiteen van opgezette dieren en skeletten tot medische instrumenten. Een topstuk is een kleine microscoop die eind 17e eeuw werd gemaakt door de beroemde wetenschapper en uitvinder Antoni van Leeuwenhoek.

Een tikkeltje griezelig zijn de glazen potten met slokdarmen, weefsels en menselijke skeletten die professor Jan Blueland (1756-1838) bijeen bracht in zijn Bluelandkabinet. Bij het museum hoort de Oude Hortus, met historische kassen met bijzondere bomen en medicinale planten. Na een ingrijpende verbouwing is het Universiteitsmuseum in september 2023 weer geopend voor het publiek. Het is nu veel meer een familiemuseum geworden, waar je ook kunt experimenteren en van alles kunt doen. Adres: Lange Nieuwstraat 106, 3512 PN Utrecht. Website: www.umu.nl

Sterrenwacht Sonnenborgh

Maak een reis door het heelal en bekijk onze planeten in Sterrenwacht Sonnenborgh, gevestigd aan een van de buitenste grachten van Utrecht. Op een tentoonstelling ontrafel je de geheimen van ons sterrenstelsel en kom je alles te weten over de zon, het zwarte gat, satellieten, de werking van een telescoop en de meting van de tijd. Sonneborgh heeft zelf ook drie telescopen, waaronder de grootste zonnetelescoop van Nederland (uit 1863).

Elke zondag kun je de zon rechtstreeks bekijken met deze telescoop. Elk weekend van oktober tot en met maart zijn er bovendien elk weekend sterrenkijkavonden. Bij een bezoek snuif je meteen een flinke dosis geschiedenis op. De sterrenwacht is gevestigd op een bastion uit de 16e eeuw. Keizer Karel de Vijfde liet dit bouwen om de stadsmuren van Utrecht te versterken tegen kanonskogels. Ook was Sonnenborgh in 1639 de thuisbasis van de eerste botanische tuin van Universiteit van Utrecht. Adres: Zonnenburg 2, 3512 NL Utrecht. Website: www.sonnenborgh.nl

Botanische Tuinen

De Universiteit Utrecht beheert al sinds de 1639 de Botanische Tuinen, de oudste en grootste academische tuin van Nederland. Op een terrein van 90.000 vierkante meter vind je hier ruim 10.000 planten uit de hele wereld. Er zijn zes soorten tuinen te ontdekken, van bamboebossen tot de Noord-Amerikaanse bostuin. Je vindt hier een van de grootste rotstuinen van Europa met bijzondere planten uit Zuid-Amerika, het zuiden van Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland. Voor de aanleg is 2100 ton aan rotsblokken uit de Ardennen gehaald.

In de tropische kassen wandel je langs lianen, cacaobomen, orchideeën en bromelia’s. Het is er altijd 21 °C en de luchtvochtigheid ligt tussen de 55 en 95 procent. Kleurige fladderende vlinders vind je in de Vlinderkas en vanuit de Vogelhut kun je vogels bespieden zonder dat ze jou zien. Lunch en lekkernijen haal je bij Tuincafé Botanica. De Botanische Tuinen liggen aan de oostelijke rand van Utrecht, zo’n 5 kilometer van het centrum. Adres: Budapestlaan 17, 3584 CD Utrecht. Website: www.uu.nl

Ganzenmarkt tunneltje

Behoorlijk fotogeniek is de Ganzenmarkt tunneltje in het oude centrum van Utrecht. Dit middeleeuwse tunneltje werd vroeger gebruikt om goederen te vervoeren van de Ganzenmarkt naar de Oudegracht. Nu is het een voetgangerstunneltje waarbij je uitkomt bij de werf en de kelder van de Winkel van Sinkel. Het is echter geen gewone tunnel door het kleurenspektakel dat kunstenaar Erik Groen erop heeft losgelaten.

De tunnel is een lichtkunstwerk geworden waarbij de kleurenprojecties op de muren steeds veranderen. Vooral ‘s avonds zorgt dit voor een psychedelisch effect, waarbij je de graffiti even vergeet. Je kunt er mooie foto’s maken, al kun je bij de werf aan de Oudegracht beter meteen rechtsomkeert maken. Dit is een hangplek voor junks en zwervers. Als je in je eentje bent, voel je je niet echt veilig.

Voor het laatst bijgewerkt op 17 maart 2024. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen en te zien in de stad Utrecht, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Utrecht Marketing/Ramon Mosterd/Juri Hiensch; Nijntje Museum/Emmely van Mierlo en Corné Clemens; Pixabay; Wereldreizigersclub; Shutterstock.com.