Wat te doen en te zien in Haarlem: 25 tips!
Wat te doen Haarlem? Het is een prachtige middeleeuwse stad die tot de oudste steden van Noord-Holland behoort. Haarlem is al gesticht in 1245, zelfs dertig jaar eerder voordat Amsterdam in 1275 serieus begon mee te tellen. In de Gouden Eeuw beleefde Haarlem net als haar grote broer een bloeiende periode, met befaamde kunstschilders, bierbrouwers en een ijverige koopmansmentaliteit. Later in 1839 werd Haarlem op de kaart gezet toen hier de eerste trein van Nederland ging rijden, richting Amsterdam.
Er is dus geen gebrek aan monumenten in Haarlem, maar het is ook een stad met boeiende musea, festivals, parken en concertzalen. Haarlem geldt als een van de beste winkelsteden van Nederland en heeft uitstekende restaurants. Het is een stad die steeds meer in de belangstelling komt te staan, als alternatief voor het overvolle Amsterdam. Met de trein ben je er vanuit de hoofdstad al in 20 minuten. Wil je een bezoek brengen aan deze gezellige stad? Hier vind je 25 tips wat te doen en te zien in Haarlem!
► Reserveer hier online een hotel of bed & breakfast in Haarlem
Pak een terrasje op de Grote Markt
De Grote Markt is een van de gezelligste pleinen van Nederland, de ideale plek om je ontdekkingstocht door Haarlem te beginnen. Het is er altijd levendig en er zijn vele cafés, restaurants en terrasjes om een drankje te dranken of een hapje te eten. Op en rond de Grote Markt vind je monumentale gebouwen als de Sint-Bavokerk, het stadhuis, de Vishal en de Vleeshal. Op maandag en zaterdag doet het plein zijn naam eer aan en dan is er écht een markt waar marktlieden groente, fruit, kaas, vis, textiel en andere producten aanbieden.
Bewonder de Grote of St. Bavokerk
De Grote of St. Bavokerk is de grootste kerk van Haarlem, die sinds de middeleeuwen prominent op de Grote Markt pronkt. De kerk is gebouwd tussen 1370 en 1520 in een gotische stijl en valt op door de grote gevels, waardoor het monumentale gebouw in de volksmond ook wel ‘Jan met de hoge schouders‘ wordt genoemd. Het oudste gedeelte is het koor, dat omstreeks 1400 tot stand kwam. Met zijn zware en gesloten vorm is dit het grootste koor van het Europese continent. Als laatste verrees in 1520 midden op het kerkgebouw een 78 meter hoge toren. Binnen maakt het Müller-orgel uit 1738 indruk, dat de hele westmuur beslaat. Beroemde componisten hebben op het orgel gespeeld, onder wie Mendelssohn, Händel en Mozart toen hij 10 jaar oud was (in 1766). In de St. Bavokerk liggen 400 grafstenen van prominente Haarlemmers, waaronder die van de bekende schilder Frans Hals. Je kunt deze prachtige kerk van maandag tot en met vrijdag bezoeken, waarvoor je entree moet betalen. In juli en augustus is de Grote Bavokerk ook op zondagmiddag open en dan mag je gratis naar binnen. Verder kun je regelmatig concerten bijwonen. Adres: Grote Markt 22, 2011 RD Haarlem. Website: www.bavo.nl
Teylers Museum: oudste museum van Nederland
Het Teylers Museum in Haarlem is het eerste en oudste museum van Nederland, dat al bestaat sinds 1784. Het is vernoemd naar de vermogende Haarlemse zijdehandelaar Pieter Teyler van der Hulst (1702- 1778) die veel belangstelling had voor kunst en wetenschap en daar allerlei boeken en natuurkundige instrumenten over verzamelde. Het museum begon met de Ovale Zaal, die je nog steeds kunt bezoeken en die nog altijd de sfeer van de 18e en 19e eeuw uitademt. In de loop der eeuwen is het Teylers Museum met een flink aantal zalen uitgebreid. Het museum heeft een uiteenlopende collectie, met naast de instrumenten ook fossielen en mineralen van miljoenen jaren oud, tekeningen, schilderijen, munten en penningen. Tot de verzameling behoren ook etsen van meesters als Rembrandt, Rafaël en Michelangelo. Een opvallend object is een grote grote elektriseermachine uit 1784, de grootste wrijvingselektriseermachine die ooit is gebouwd. Het trok de aandacht van geleerden, maar ook van de Franse keizer Napoleon Bonaparte, die in oktober 1811 een bezoek bracht aan het Teylers Museum. Nu worden er regelmatig tentoonstellingen georganiseerd. Het museum heeft een museumcafé en een museumwinkel en is maandag gesloten. Je kunt online tickets bestellen. Adres: Spaarne 16, 2011 CH Haarlem. Website: www.teylersmuseum.nl
Maak een rondvaart door de grachten
Haarlem heeft veel gemeen met Amsterdam: de stad floreerde in de Gouden Eeuw en heeft grachten. Als je wat op het water wil doen, kun je een rondvaart maken en Haarlem van een andere kant bekijken. Een schipper neemt je mee langs de bruggetjes en statige herenhuizen in het historische centrum en vertelt je alles over de eeuwenoude geschiedenis van deze stad. Een rondvaart duurt 50 minuten en vertrekt vanaf het Boothuys, tegenover het Teylers Museum. ► Boek hier een rondvaart langs de hoogtepunten van Haarlem
Oude kunst in het Frans Hals Museum
Voor een vleugje Gouden Eeuw in Haarlem ga je naar Frans Hals Museum, het meest prominente kunstmuseum van de stad. Het museum heeft een verzameling van zo’n 800 schilderijen uit de 16e en de 17e eeuw van oude meesters als Jan van Scorel, Hendrick Goltzius en Jan Steen. In de collectie zitten twaalf schilderijen van Frans Hals (ca. 1582-1666), de beroemdste Haarlemse schilder uit de Gouden Eeuw die vooral geliefd is om zijn levendige en vrolijke portretten. Ook hangen in het museum vijf grote groepsportretten van Haarlemse schutterijen die hij heeft gemaakt. Ondanks het bescheiden aantal van twaalf schilderijen heeft het museum toch de grootste verzameling werken van Frans Hals in huis. Naast oude kunst heeft het Frans Hals Museum een uitgebreide moderne en hedendaagse kunst. Het museum zit sinds 1913 in een historisch pand in de Haarlemse binnenstad en heeft een museumcafé en museumwinkel. Op maandag is het gesloten. Je kunt online tickets bestellen. Adres: Groot Heiligland 62, 2011 ES Haarlem. Website: www.franshalsmuseum.nl
Exposities in de Vishal
Direct naast de Sint-Bavokerk vind je de Vishal, die in 1769 tegen de kerk werd aangebouwd. Bijna twee eeuwen lang werd hier verse vis verhandeld, waarvoor visvrouwen helemaal met een mand vol vis van Zandvoort naar Haarlem liepen. Nu hoef je je neus niet meer dicht te knippen: tegenwoordig is het een expositieruimte waar elke vijf weken een nieuwe tentoonstelling te zien is. De Vishal is zes dagen per week geopend en de toegang is gratis. Adres: Grote Markt 20, 2011 RD Haarlem. Website: www.devishal.nl
Koepelkathedraal Haarlem
Naast de Sint-Bavokerk heeft Haarlem nog een andere imposante kerk: de Koepelkathedraal. De machtige kathedraal is bijna net zo groot als de Notre Dame in Parijs. De kerk telt liefst 12 grote en kleine torens en heeft een koepel van 65 meter hoog. Het is naar eigen zeggen een van de belangrijkste kerken ter wereld die gebouwd is tussen 1850 en 1950, samen met bijvoorbeeld de Sagrada Familia in Barcelona en de Westminster Cathedral in Londen. Je kunt er de verschillende bouwstijlen bewonderen, die uiteenlopen van neogotisch en Jugendstil tot de Amsterdamse School. Bijzondere kunstschatten worden tentoongesteld in het KathedraalMuseum. Adres: Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem. Website: www.koepelkathedraalhaarlem.nl
Moderne kunst in Hal
Op de Grote Markt kun je moderne kunst bewonderen in Hal, de tweede locatie van het Frans Hals Museum. Het is een culturele hotspot waar hoogwaardige moderne en vernieuwende hedendaagse kunst werd gepresenteerd. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan fotografie en video en film- en computerkunst. Hal zit in de vroegere Vleeshal uit 1604 waar tot in de 19e eeuw vlees werd gekeurd en verkocht. Met een kaartje voor het Frans Hals Museum kun je ook hier naar binnen. Adres: Grote Markt 16, 2011 RD Haarlem.
Shoppen in de Barteljorisstraat
Vanaf de Grote Markt loop je zo in de Barteljorisstraat, die je misschien wel kent van het Monopoly-spel. Het is een van de beste plekken van Haarlem om te shoppen. Je vindt er kleine boetiekjes, maar ook bekende ketens als woonwinkel Casa, zeepwinkel Lush en koffiewinkel Simon Lévelt. In de zomer van 2019 opende hier de grootste Rituals-winkel ter wereld. Ook nieuw sinds 2019 is de vrolijke kledingwinkel Fabienne Chapot, waar je kleurrijke kleding, tassen, portemonnees en schoenen kunt scoren.
Corrie ten Boom Museum
Halverwege de Barteljorisstraat kun je binnenstappen bij het Corrie ten Boom Museum, in het voormalige woonhuis van de familie Ten Boom. Hier zat lange tijd een horlogemaker die tot ver buiten Nederland bekend was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Corrie ten Boom een verzetsstrijder en was haar huis een schuilplaats voor Joodse onderduikers. Bezoekers krijgen tijdens een rondleiding informatie over Corrie en haar familie. Het huis is voor een deel ingericht in oude stijl. Website: Barteljorisstraat 19, 2011 RA Haarlem. Website: www.corrietenboom.com
Ontdek de hofjes van Haarlem
Haarlem is een echte hofjesstad, verscholen achter de huizen vind je meer dan 20 van deze groene en serene binnenplaatsen. Bijzonder is hofje De Bakenesserkamer, dat dateert uit 1395 en daarmee het oudste hofje is van Nederland. In de 17e eeuw telde Haarlem zo’n 40 hofjes, die vooral werden gebruikt om arme oudere vrouwen, ongehuwde vrouwen en weduwes te huisvesten. Door ze bij elkaar te laten wonen, zouden ze niet eenzaam worden. De meeste hofjes zijn tussen 10.00 en 17.00 uur gratis te bezoeken (al zijn ze zondag vaak gesloten).
Stadhuis van Haarlem
Het middeleeuwse Stadhuis van Haarlem is een van de mooiste gebouwen op de Grote Markt. Dit is het oudste stadhuis van Nederland dat al in 1250 werd gebouwd. Oorspronkelijk diende het als jachtslot voor Graaf Willem II. In 1351 werd het door een brand grotendeels verwoest en herbouwd. Sindsdien is het als raadhuis in gebruik. Onder het stadhuis bevinden zich nog steeds de kerkers waar de beul vroeger zijn doodvonnissen uitvoerde. Je kunt de prachtige zalen van het stadhuis bezoeken tijdens de open monumentendagen of als je er gaat trouwen.
Proef een Haarlems biertje
Voor bierliefhebbers is de Jopenkerk niet te missen, die ook wel als de ‘bierkerk’ bekendstaat. Deze historische kerk in het centrum van Haarlem is omgetoverd tot een moderne brouwerij waar je ambachtelijk gebrouwen Haarlemse biertjes kunt proeven. Tijdens een proeverij maak je kennis met de verschillende Jopenbieren, maar er is ook een grand café en restaurant. In de Jopenkerk hebben ze 20 Jopenbiertjes op de tap en 50 biertjes op fles. Adres: Gedempte Voldersgracht 2, 2011 WD Haarlem. Website: www.jopenkerk.nl
Bezoek het Dolhuys Museum
Je hoeft niet gek te zijn voor een bezoek aan Het Dolhuys, ‘het museum van de geest’. Het is gevestigd in een middeleeuws gebouw waar 700 jaar lang onderdak werd geboden aan gekken, krankzinnigen, alcoholisten, hoeren met syfilis, zwervers, dementerende ouderen en anderen die buiten de maatschappij vielen. Sinds 2005 is het een museum waar met historische objecten de geestelijke gezondheidszorg wordt belicht. Zo zie je er een verstelbare dwangstoel uit 1852. Adres: Schotersingel 2, 2021 GE Haarlem. Website: www.hetdolhuys.nl
Avondje uit in de Philharmonie
Als je wat cultureels wil doen in Haarlem, kun je een avondje uit in de Philharmonie of de Stadsschouwburg. Hier beleef je een concert of voorstelling in één van de mooiste klassieke theaterzalen van Nederland en misschien wel de beste kamermuziekzaal in Europa. De theaterzaal en concertzaal liggen trouwens niet bij elkaar, het is ruim een kwartier lopen tussen beide gebouwen. Voor voorstellingen kun je het beste ruim van tevoren reserveren. Adres kassa: Lange Begijnestraat 11, 2011 HH Haarlem. Website: www.theater-haarlem.nl
Draaiorgelmuseum Haarlem
In het Draaiorgelmuseum kun je een collectie antieke draaiorgels te zien en te beluisteren, waarvan de oudste al uit 1900 dateert. Er zijn orgels die gemaakt zijn voor de kermis, voor het gebruik in een danszaal of café en natuurlijk de straatorgels, zoals we die nu nog wel eens tegenkomen. Het topstuk is het Kunkelsorgel, het grootste concertorgel van Europa. Het art deco-orgel is 9 meter breed en bijna 6 meter hoog. Adres: Küppersweg 3, 2031 EA Haarlem. Website: www.draaiorgelmuseum.org
Proef de culinaire kant van Haarlem
Haarlem blaast een steeds harder deuntje mee in de culinaire scene. Voor goed eten kun je terecht bij gezellige eetcafés en bistro’s, maar ook bij toprestaurants. Zo kun je voor een chique diner terecht in Restaurant Olivijn, gevestigd in een monumentaal pand in de binnenstad. De chef-kok werkt zoveel mogelijk met lokale en biologische producten: vis komt uit de Noordzee en vlees is van Hollandse bodem.
Een jaarlijks terugkerend food evenement in augustus is Haarlem Culinair. Je kunt ook een food tour maken met 7 proeverijen. Tijdens de 3½ uur durende tour bezoek je lokale winkels en proef je onder meer kaas, vis, appeltaart, bier en wijn. ► Boek hier de food tour langs lekkere adresjes in Haarlem
Maak een fietstocht door Haarlem
Als je wat actiefs wil doen, kun je Haarlem verkennen tijdens een fietstocht met een gids. Ontdek al fietsend het monumentale centrum met zijn bourgondische sfeer. Op de fiets kun je ook makkelijk uitstapjes maken naar het strand, de dorpen, de duinen en de bossen in de omgeving. Wil je graag zelf op pad, dan is het huren van een fiets zo te regelen. ► Boek hier een fietstocht langs de hoogtepunten van Haarlem
Verhalen van de stad in Museum Haarlem
Ontdek de verhalen van de stad in Museum Haarlem, het stadsmuseum dat bezoekers uitnodigt om op een nieuwe manier naar Haarlem te kijken. Het museum neemt je in vogelvlucht mee door 1000 jaar Haarlemse geschiedenis met historische objecten, kunstwerken, exposities en activiteiten. Zo kom je meer te weten over ‘vloeibaar goud’, een Haarlemmerolie die al drie eeuwen in de hele wereld wordt gebruikt voor de genezing van wonden. Adres: Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem. Website: www.museumhaarlem.nl
Beklim de molen van Haarlem
Voor een mooi uitzicht over de daken van Haarlem kun je De Adriaan beklimmen, zo’n type Hollandse molen die al sinds de 18e eeuw deel uitmaakt van de skyline van de stad. De molen werd in 1779 in gebruik genomen om er snuiftabak en koren te malen. Een grote brand legde de molen in 1932 volledig in de as. De herbouw duurde liefst 70 jaar, pas in 2002 schitterde De Adriaan weer in volle glorie aan het Spaarne. Je kunt een rondleiding krijgen over de vijf verdiepingen van de molen en bij voldoende wind draaien ook de wieken. Adres: Papentorenvest 1A, 2011 AV Haarlem. Website: www.molenadriaan.nl
Bekijk de Amsterdamse Poort
Een van de opvallendste monumenten van Haarlem is de Amsterdamse Poort (die vroeger de Spaarnwouderpoort werd genoemd). Het gebouw stamt uit circa 1400 en is een van de twaalf stadspoorten die nog overeind staat in Haarlem. Via deze poort reisde men vroeger naar Amsterdam, om in de hoofdstad uit te komen bij de Haarlemmerpoort. Je kunt de poort helaas niet bezoeken, maar je kunt er wel onderdoor fietsen of wandelen. Adres: Spaarnwouderstraat, 2011 BS Haarlem.
Toer door Haarlem met de Museumbus
Als je moe bent van het wandelen kun je door Haarlem toeren met een nostalgische Museumbus. Het NZH Vervoer Museum organiseert geregeld een rit door Haarlem en omgeving met een oude stadsbus. Je moet je van tevoren wel aanmelden. Als er geen ritjes zijn, kun je altijd nog een bezoek brengen aan het museum zelf. Hier zijn oude trams en bussen te zien die vroeger dienst deden bij de Noord-Zuid-Hollandse Vervoer-Maatschappij. De oudste tram is uit 1896. Adres: A. Hofmanweg 35, 2031 BH Haarlem. Website: www.nzh-vervoermuseum.nl
Archeologisch Museum Haarlem
In een 17e eeuwse gewelvenkelder aan de Grote Markt vind je het Archeologisch Museum Haarlem, het ‘leukste museum onder de grond’. Je ontdekt hier meer over bijzondere vondsten uit de Haarlemse bodem. Heb je altijd al eens willen weten hoe een baardmankruik of een puntneuskan eruitziet? Er zijn speurtochten voor kinderen en je kunt zelf aan de slag in de ‘mini-opgraving’. Adres: Grote Markt 18k, 2011 RD Haarlem. Website: www.archeologischmuseumhaarlem.nl
Dagje strand in Haarlem
Als je wat wil doen op een zonnige en warme dag, kun je een bezoek brengen aan stadsstrand De Oerkap. Het is een heerlijke plek midden in de stad waar je kunt relaxen, borrelen en eten. In de Theatertuin kun je verschillende theater- of muziekvoorstellingen bijwonen. Je kunt hier trouwens niet zwemmen, maar de ontspannen sfeer maakt dat meer dan goed. Adres: Harmenjansweg 95, 2031 WJ Haarlem. Website: www.oerkap.nl
ABC Architectuurcentrum Haarlem
Iedereen met een passie voor architectuur en de bebouwde omgeving kan een bezoek brengen aan ABC Architectuurcentrum Haarlem. Het centrum organiseert tentoonstellingen over Haarlemse architecten, stedenbouw en architectuur, maar ook lezingen, symposia, discussies en workshops. Bij sommige exposities kun je een excursie maken. Adres: Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem. Website: www.architectuurhaarlem.nl
Voor het laatst bijgewerkt op 30 september 2019. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen in Haarlem, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © depositphotos.com/venemama2; Haarlem Marketing/Hans Guldemond; Pixabay; Restaurant Olivijn.