Wat te doen in Zaandam: 15 tips!

Zaandam ligt in het hart van de Zaanstreek, een idyllisch Hollands landschap met molens, mintgroene Zaanse huisjes, plassen en polders. Dwars door het landschap kronkelt de rivier de Zaan, met langs de oevers de Zaanse Schans. Als Zaandam ergens om bekend staat, is het wel om deze enorme toeristische trekpleister. Elk jaar komen miljoenen mensen af op dit levende openluchtmuseum. Het behoort tot de top-10 van best bezochte bezienswaardigheden van Nederland.

Met molens, kaas en klompen is de Zaanse Schans het plaatje dat buitenlandse toeristen voor ogen krijgen als ze denken aan ‘Nederland’. Trek er zeker een paar uur voor uit en kom hier alles te weten over de ‘provisiekast van Nederland’. Zo staat de Zaanstreek ook bekend, want hier liggen de wortels van Albert Heijn, de koekjes van Verkade, de borrelnootjes van Duyvis, de rijst van Lassie en vele andere. Neem meteen een bezoek mee aan het Zaans Museum, direct naast de Zaanse Schans.

Maar er is veel meer te zien en te doen in Zaandam. Duik de stad zelf in en treed in de voetsporen van Claude Monet en tsaar Peter de Grote, die allebei een korte periode in Zaandam verbleven. Ga shoppen langs de Gedempte Gracht, pak een borrel op de Dam en ga slapen in een opeenstapeling van Zaanse huisjes. Ga bij mooi weer varen op rivieren en plassen en neem de kids mee naar de grootste kinderboerderij van Nederland. Kortom, ontdek alles wat Zaans is. Nieuwsgierig geworden? Hier vind je de 15 leukste tips wat te doen in Zaandam!

Zaanse Schans

Waan jezelf in de 18e en 19e eeuw op de Zaanse Schans, een van de populairste bezienswaardigheden van Nederland met miljoenen bezoekers per jaar. Dit is het beeld wat buitenlandse toeristen hebben van een typisch Nederlands dorp: windmolens, pittoreske houten huisjes, charmante bruggetjes, schuren, werkplaatsen en een omringend polderlandschap waar ‘s ochtends de dauw boven de weilanden hangt.

Eigenlijk is het een openluchtmuseum, want het is een reconstructie van een Zaans dorp rond 1850. In de jaren ’60 van de vorige eeuw zijn oude houten gebouwen uit de Zaanstreek hier naartoe gebracht. Niettemin zou dit de eerste stop moeten zijn tijdens een dagje Zaandam. De Zaanse Schans is fotogeniek, met de zes molens langs de rivier de Zaan (ooit stonden er 600 windmolens in de Zaanstreek).

Je krijgt een boeiend inkijkje in het oudste industriegebied van West-Europa, dat in de 18e en 19e eeuw volop tot bloei kwam. Er is van alles te zien en te doen, waardoor je je er uren kunt vermaken. Je kunt historische huizen verkennen, ambachtslieden aan het werk zien, musea bezoeken, Zaanse souvenirs scoren en je honger stillen in een van de gezellige cafés.

Bovendien is de Zaanse Schans gratis toegankelijk, al moet je voor sommige musea en molens betalen. En geloof het of niet, maar er wonen ook gewoon mensen in dit toeristische gebied. Hieronder noemen we een paar bezienswaardigheden die gratis zijn. Attracties met een entreeprijs vermelden we verderop in dit artikel.

Kaasmakerij Catharina Hoeve

In kaasmakerij Catharina Hoeve zie je hoe Goudse kaas wordt gemaakt. Ontdek het hele proces, van het melken van de koeien, geiten of schapen tot het pekelen, drogen en rijpen. Je ziet een demonstratie van een kaasmaker – in oud-Hollandse klederdracht – en je kunt de kaas proeven.

Dit is een van de kaasmakerijen van Henri Willig, die sinds 1974 kaas maakt in Nederland. Catharina Hoeve is een reconstructie van een traditionele boerenschuur uit de Zaanstreek uit de 19e eeuw. Albert Heijn schonk de schuur aan de Zaanse Schans bij het 100-jarig bestaan van de supermarktketen in 1987. Website: www.henriwillig.com

Museumwinkel Albert Heijn

Je hebt het al gelezen: Albert Heijn en de Zaanstreek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het was in het dorp Oostzaan waar Albert Heijn (1865-1945) in 1887 de kruidenierswinkel van zijn vader overnam. Hiermee werd de basis gelegd voor de bekendste en grootste supermarktketen van Nederland.

De originele winkel bestaat niet meer, maar op de Zaanse Schans is een replica gebouwd. In Museumwinkel Albert Heijn is de inrichting bijna precies hetzelfde als in de kruidenierswinkel van 1887. Er staan drie toonbanken (waarvan één originele) en in de schappen en op de planken staan potten met bruine bonen en rijst, flessen met zuurtjes en vaten met stroop en tabak. Achter de winkel is een klein woonhuis waar Albert Heijn woonde met zijn gezin. Website: www.albertheijnerfgoed.nl

Klompenmakerij en Klompenmuseum

Een klompenmakerij mag natuurlijk niet ontbreken bij een van de grootste toeristische trekpleisters van Nederland. Sinds 1974 biedt een authentiek Zaans pakhuis onderdak aan Klompenatelier De Zaanse Schans. Hier worden traditionele Hollandse klompen gemaakt, op dezelfde manier als 100 jaar geleden. Klompenmakers geven demonstraties van hun ambacht in alle mogelijke talen, van het Nederlands tot het Chinees.’

Na de entree kom je eerst in het Klompenmuseum, waar een van de grootste klompencollecties van Nederland te bewonderen is. Je ziet er werkklompen, streekklompen, bruidsklompen, zondagse klompen en exotische klompen uit de rest van de wereld. Een topstuk is de diamanten klomp, geïnspireerd op de diamanten schedel For the Love of God van de bekende Britse kunstenaar Damien Hirst.

In de winkel kun je klompen kopen in alle soorten vormen, maten, kleuren en ontwerpen. Vooral buitenlandse toeristen verdringen zich voor de klompenrijen om een typisch Hollands souvenir mee te nemen voor thuis. Met 1 miljoen bezoekers per jaar is de klompenmakerij een van de best bezochte bezienswaardigheden op de Zaanse Schans. Website: www.woodenshoes.nl

Bakkerijmuseum ‘In de Gecroonde Duyvekater’

Een lieflijk groen huisje op de Zaanse Schans huisvest Bakkerijmuseum ‘In de  Gecroonde Duyvekater’. Dit was aanvankelijk een woonhuis uit 1658, dat in 1758 werd verbouwd tot bakkerij. In 1970 kreeg het een plek op de Zaanse Schans. Sindsdien is het een museum met de inrichting van een bakkerswinkel uit de 19e eeuw.

Je ziet antieke werktuigen voor het bakken van brood en het maken van suikerwerk, waaronder een authentieke stenen oven. De inventaris bestaat uit oude koekplanken, koektrommels, beschuitblikken en receptenboekjes. Je kunt er oud-Hollands koek en snoepgoed kopen, waaronder de duivekater. Dit is een traditioneel Zaans zoetbrood dat vanouds met Kerstmis, Pasen en Pinksteren werd gegeten. Website: www.indegecroondeduyvekater.com

Hoe kom je bij de Zaanse Schans?

De Zaanse Schans ligt in het noorden van Zaandam, ongeveer 6 kilometer ten noorden van het centrum. Een auto is de handigste manier om hier te komen. Er is een parkeerplaats waar je een vast dagtarief voor betaalt van € 15, ongeacht hoe lang je blijft. Het dichtstbijzijnde treinstation is Zaandijk – Zaanse Schans, te bereiken met een stoptrein vanaf Amsterdam CS. Hier vandaan is het 15 minuten lopen naar de ingang. Adres: Schansend 7, 1509 AW Zaandam. Website: www.dezaanseschans.nl

Tip: wil je mooie foto’s schieten van de Zaanse Schans zonder drommen toeristen? Wees er dan voor 9 uur ‘s ochtends. Rond 09.15 uur komen de eerste touringcars waardoor busladingen vol dagjesmensen over het gebied uitwaaieren. Zorg er wel voor dat je de ochtendrust van de bewoners niet verstoort 🙂

Verfmolen De Kat

Een van de mooiste bezienswaardigheden op de Zaanse Schans is Verfmolen De Kat. Dit is een van de weinige windmolens die je ook kunt bezoeken en waarvoor je apart entree moet betalen. De molen kent een eeuwenoude en ingewikkelde geschiedenis. Oorspronkelijk werd rond 1646 een verfmolen gebouwd, maar in 1782 werd deze door brand verwoest.

Korte tijd later werd de molen weer opgebouwd, maar later weer afgebroken en deels opnieuw neergezet met de bovenkant van een andere molen. De huidige windmolen dateert uit 1960, die deels bovenop een schuur is gebouwd. Nog altijd draaien de wieken hun rondjes en wordt hier door molenaars op ambachtelijke wijze verf en pigment gemaakt.

Je kunt binnen de trap op om de gigantische maalstenen te bekijken die verfstoffen en grondstoffen tot poeder vermalen. Loop naar het houten balkon buiten voor een panoramisch uitzicht over de Zaanse Schans en de rivier de Zaan. In de winkel kun je pigmenten kopen als je zelf verf wilt maken. Weet je niet hoe dat moet? Meld je dan aan voor een workshop bij Verfmolen De Kat. De entree is € 6 per persoon en € 3 voor kinderen tot en met 17 jaar. Adres: Kalverringdijk 29, 1509 BT Zaandam. Website: www.verfmolendekat.com

Zaans Museum

Voor het ontdekken van de rijke geschiedenis van de Zaanstreek breng je een bezoek aan het Zaans Museum, gevestigd in een modern gebouw naast de Zaanse Schans. Uiteraard ligt de focus vooral op het industriële verleden van de streek, die halverwege de 20e eeuw bekendstond als ‘de provisiekast van Nederland’. De collectie bevat ruim 32.000 voorwerpen, van de 17e eeuw tot vandaag de dag.

Je ziet er oude producten, verpakkingen en reclame-uitingen van bekende levensmiddelenfabrikanten die hun oorsprong vonden in de Zaanstreek, zoals Honig, Duyvis, Lassie, Verkade en Wessanen. Op de tentoonstelling komt Albert Heijn natuurlijk voorbij, die in 1910 als eerste kruidenier met ‘huismerken’ kwam. Bewonder een vintage blikje ‘vol aromatische koffie’ van AH (ze waren er al vroeg bij met slimme slogans).

Verkade Experience

Cacao is een belangrijk thema in het museum, aangezien de Zaanstreek in de 20e eeuw groot was in de productie van cacaoboter, cacaopoeder en chocolade. Een apart paviljoen is ingeruimd voor de Verkade Experience. Hiervoor is de koekjes- en chocoladefabriek van Verkade van begin 20e eeuw nagebouwd, inclusief ratelende machines.

Daarnaast besteedt het museum aandacht aan het alledaagse leven op stad en platteland in de afgelopen eeuwen. Je ziet antieke meubels, schilderijen, kledingstukken en gebruiksvoorwerpen. Een topstuk is het schilderij De Voorzaan en de Westerhem van Claude Monet. De beroemde Franse kunstenaar maakte dit in 1871 toen hij vier maanden in Zaandam verbleef. Adres: Schansend 7, 1509 AW Zaandam. Website: www.zaansmuseum.nl

Museum Zaanse Tijd

Wil je wat anders doen om de tijd te doden? 🙂 In een van de schilderachtige Zaanse huisjes op de Zaanse Schans zit Museum Zaanse Tijd. In een paar sfeervolle stijlkamers krijg je een inkijkje in de geschiedenis van de iconische Zaanse klokken, met zeldzame exemplaren uit de 17e en 18e eeuw. Het zijn hangklokken gemaakt van bijzondere houtsoorten en rijk versierd.

Ook heeft het museum een collectie horloges, uurwerken en andere klokken, waaronder de 17-eeuwse ‘Haagse klokken’ met een complete kalender. Topstuk is een middeleeuws torenuurwerk uit 1520 waardoor de tijd niet altijd in de pas liep. Door het verzetten van gewichtjes moest de tijd gelijk worden gezet bij zonsopgang en -ondergang. Pas met de uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens in 1656 kwamen uren van 60 minuten door het hele jaar in zwang.

Verder zie je andere tijdmeters als zandlopers, zonnewijzers en  scheepschronometers, waarmee de positie van een schip kon worden bepaald. Terloops kom je meer te weten over het ambacht van klokkenmaker in de Zaanstreek. Entree is € 12 voor volwassenen en € 6 voor kinderen tot en met 17 jaar. Adres: Kalverringdijk 3, 1509 BT Zaandam. Website: www.zaansetijd.nl

Czaar Peterhuisje

Een van de meest bijzondere bezienswaardigheden in het centrum van Zaandam is het Czaar Peterhuisje. Het is gebouwd in 1632 en daarmee een van de oudste houten huizen van Nederland. De meeste faam dankt het huisje echter aan de komst van Peter de Grote in 1697. De tsaar uit Rusland verbleef acht dagen in dit huisje in Zaandam om het vak van scheepstimmerman te leren. Destijds was het een eenvoudig arbeidershuisje.

Na zijn logeerpartij in Zaandam vertrok de grootvorst met zijn gevolg naar Amsterdam. In 1717 kwam Peter de Grote nog een keer voor een paar dagen naar Zaandam, maar toen was het een officieel bezoek. Ondanks het korte verblijf bleef het woonhuisje daarna voor altijd verbonden met het bezoek van de tsaar. Talloze beroemdheden brachten een bezoek, onder wie Nederlandse vorsten, Napoleon en keizerin Sissi.

Het Czaar Peterhuisje werd al in de vroege 19e eeuw een museum, waarmee dit het één na oudste museum is van Nederland (na het Teylers Museum in Haarlem). De Russische tsaar Alexander III liet het in 1895 zelfs uitbreiden met een stenen ombouw, zodat het houten huisje beter bewaard zou blijven. Niettemin staat het een beetje scheef, merk je als je binnenkomt in de museumhal.

In het museum zie je hoe Peter de Grote leefde in het bescheiden huisje in Zaandam, bestaande uit twee kamers en een zolder. Tot de objecten behoren een dodenmasker van de tsaar en een buste van Anna Paulowna. Ook hangen er twee portretten van Peter de Grote en zijn tweede vrouw Catharina I. Die hangen al sinds 1847 in het museum. Gesloten op maandag. Adres: Krimp 23, 1506 AA Zaandam. Website: www.zaansmuseum.nl

Inntel Hotels Amsterdam Zaandam

Niet vaak vermelden we een hotel in een lijstje bezienswaardigheden, maar voor het Inntel Hotel in Zaandam maken we een uitzondering. Je ziet het al meteen aan de buitenkant: dit is een stukje unieke architectuur dat je alléén hier zou kunnen tegenkomen. Het hotel heeft de vorm van zeventig traditionele Zaanse huisjes die op elkaar gestapeld zijn, in vier kleuren groen die typisch zijn voor de Zaanstreek.

De huisjes over twaalf verdiepingen zijn allemaal verschillend: van een eenvoudige arbeiderswoning tot een statige notariswoning. Helemaal bovenin bevindt zich een blauw huisje, dat geïnspireerd is op ‘Het Blauwe Huis’ dat Claude Monet schilderde toen hij in 1871 in Zaandam was.

Het hotel is een ontwerp van architect Wilfried van Winden, die hiermee met een blikvanger creëerde in de binnenstad van Zaandam. Sinds de opening in 2010 trekt het architectuurliefhebbers en Instagrammers uit de hele wereld. Achter de groene Zaanse geveltjes zitten natuurlijk gewoon hotelkamers, 160 om precies te zijn. Adres: Provincialeweg 102, 1506 MD Zaandam.

Shoppen op de Gedempte Gracht

De Gedempte Gracht is het historische hart en de belangrijkste winkelstraat van Zaandam. De gracht loopt van het station naar de rivier de Zaan. Verwacht geen pittoreske gracht met eeuwenoude grachtenpanden zoals in Amsterdam, want de Gedempte Gracht is redelijk nieuw. In 1858 werd de brede sloot tussen twee paden gedempt omdat het een soort riool was. Toen kreeg de straat haar huidige naam.

In 2011 is de gracht echter weer open gegraven om de binnenstad van Zaandam meer sfeer te geven. Hier moet je zijn voor de bekende winkelketens, met kledingzaken, drogisterijen, juweliers, schoenenwinkels, parfumerieën en warenhuizen. Je vindt er onder vestigingen van de HEMA, H&M, C&A, Blokker en de Primark.

Tussen het winkelen door zijn er genoeg mogelijkheden om koffie te halen, te lunchen of te snacken. Haal een donut of schuif aan voor een lekkere sandwich bij ‘t Groene Pandje, een van weinige historische panden aan de Gedempte Gracht (hieronder lees je daar meer over bij eten & drinken in Zaandam). Ook elke zondag zijn de winkels open, van 12.00 tot 17.00 uur. Op donderdag is het koopavond. Website: www.stadshartzaandam.nl

Wandel in de voetsporen van Monet

Niet alleen tsaar Peter de Grote was een beroemde bezoeker van Zaandam, maar ook de beroemde Franse impressionistische schilder Claude Monet (1840-1926). In 1871 verbleef de toen nog jonge schilder vier maanden in Zaandam. Hij maakte toen 25 schilderijen en 9 tekeningen van de Zaanstreek, waarvan de meeste zijn uitgewaaierd over de wereld. Slechts één werk is te zien in het Zaans Museum. Op veel schilderijen staan molens die inmiddels niet meer bestaan.

In Zaandam kun je bijna letterlijk in de voetsporen treden van Monet. Begin daarvoor bij het MonetAtelier in het verlengde van de Gedempte Gracht. Hier zie je replica’s van alle 25 Zaanse schilderijen van de Fransman, gemaakt door gerenommeerde Zaanse kunstenaars. Het atelier is echter ook een kenniscentrum over Monet met lezingen en schilderworkshops.

Vanuit het centrum kun je beginnen met een Monet-wandeling of een Monet-fietstocht. Een rondleiding duurt 1½ tot 2 uur en kost € 12,50 per persoon. Je komt langs plekken waar Monet is geweest of die hij op het doek heeft vastgelegd, zoals het Blauwe Huis aan de Hogendijk 78. Dit koopmanshuis uit 1724 schilderde Monet met een frisblauwe zijwand.

Het schilderij La Maison Blue wordt beschouwd als een van zijn meest dierbare werken, waarschijnlijk omdat zijn vrouw Camille en zijn zoon Jean erop zijn afgebeeld. In 2014 werd de zijmuur van het huis weer blauw geverfd. Adres: Westzijde 14g, de ingang is naast Gedempte Gracht 2c 1506 CE, 1506 EE Zaandam. Website: www.monetinzaandam.nl

Avondje uit in het Zaantheater

Check de agenda van het Zaantheater als je ‘s avonds wat wilt doen. Sinds 1998 is dit hét podium voor Zaandam en omstreken waar voor iedereen wel wat te beleven is. Het aanbod varieert van toneelvoorstellingen en musicals tot cabaret, opera en concerten. Er is een grote zaal met 879 stoelen, en een kleinere met plek voor 230 toeschouwers. Ook op dinsdag overdag kun je hier terecht, met de speciale serie ‘Theater op de Dinsdagmiddag’.

Het Zaantheater heeft een restaurant waar je voor de voorstelling een hapje kunt eten of daarna een drankje kunt drinken. Bekijk ook de kunst die je her en der tegenkomt. In de foyer kun je op een glazen ruit een gedicht lezen van Freek de Jonge over de Zaanstreek en er hangen foto’s van Noord-Hollandse ‘theaterhelden’. De parkeergarage is verfraaid met uitspraken van bekende cabaretiers, toneelschrijvers en andere artiesten. Adres: Nicolaasstraat 3, 1506 BB Zaandam. Website: www.zaantheater.nl

Varen in de Zaanstreek

Midden door de Zaanstreek kronkelt de rivier de Zaan, dus ideaal om de bezienswaardigheden vanaf het water te ontdekken! Je ziet de molens, oude pakhuizen en fabrieken van een hele andere kant, maar je pakt ook een stukje mee van het weidse Noord-Hollandse polderlandschap. Tussendoor kun je aanleggen bij een van de gezellige terrasjes aan de rivieroever.

Er zijn talloze mogelijkheden om te varen in de Zaanstreek, zelf of met een boottocht. Zo kun je met de WindMillHopper (www.windmillhopper.nl) een vaartocht maken in een open sloep, langs de molens van de Zaanse Schans. Bij de Zaanse Rederij (www.zaanserederij.nl) kun je zelf een sloep huren, voor 6, 8 of 10 personen, en de wateren in Zaandam verkennen. Een vaarbewijs is niet nodig, al moet degene achter het roer minstens 21 jaar zijn.

Ook bij Dutch Boat Tours (www.dutchboattours.nl) kun je een sloep huren, met of zonder schipper. Als je met een groot gezelschap bent, kun je een rondvaart maken langs Zaandam en de Zaanse Schans met Zaanveer (www.zaanveer.nl). Wil je de Zaanstreek bezoeken vanuit Amsterdam? Boek dan een relaxte boottocht van de Amsterdamse haven naar de windmolens van de Zaanse Schans.

Boek hier een vaartocht in de Zaanstreek

Hembrugterrein

Het Hembrugterrein in het zuiden van Zaandam was jarenlang een no-go area voor buitenstaanders. Hoge hekken en strenge beveiliging moesten nieuwsgierigen buiten houden, want hier stonden de belangrijkste wapen- en munitiefabrieken van Nederland. Sinds 1895 werden hier alle munitie, wapens en artillerie voor het Nederlandse leger gemaakt.

In 2003 sloten de fabrieken de deuren en raakten de tientallen gebouwen op het terrein langzaam in verval. In 2014 gingen de hekken echter open voor publiek en begon de renovatie van de monumentale fabrieksgebouwen. Langzaam groeide het Hembrugterrein uit tot de nieuwste hotspot van Zaandam met creatieve en innovatieve ondernemers, musea, restaurants, designwinkels en kunstgalerieën. Neem de tijd, want er is van alles te doen!

Voor de geschiedenis van het ooit zo mysterieuze terrein neem je een kijkje bij het Hembrug Museum (www.hembrug-museum.nl). Hier wordt het verhaal van de wapenindustrie verteld met objecten, foto’s, films, persoonlijke verhalen en documenten. Een kaartje kopen hoeft niet, want de tentoonstelling is buiten te zien via vitrines. Van maart tot en met november kun je op elke eerste zondag van de maand meedoen aan een rondleiding als je meer wilt weten.

Vlakbij kun je een expositie meepakken in Artzaanstad (www.artzaanstad.nl). In de designshop zijn onder meer interieurartikelen, horloges, tassen en armbanden te koop. Check voor meer kunstexposities de agenda van de 2e Verdieping (www.2e-verdieping.nl). Dit is een zolder van een pakhuis waar ooit militaire uniformen en munitie lagen opgeslagen.

Stap even binnen bij het Museum of Humanity (www.museumofhumanity.nl) voor een goed gevoel. Met tentoonstellingen, verhalen en portretten probeert het museum je te overtuigen van de ,,schoonheid en waarde” van ieder mens. Honger of dorst gekregen? Zoek een tafeltje bij Lab-44 (www.lab-44.nl). Het Hembrugterrein is nog volop in ontwikkeling. Je ziet dan ook nog wat verwaarloosde gebouwen, maar die zullen binnen een paar jaar ook een nieuwe hippe bestemming hebben gekregen. Website: www.hembrugterrein.com

Stadsboerderij Darwinpark

Als je wat met kleine kinderen wilt doen, plan je een bezoek aan aan Stadsboerderij Darwinpark in het oosten van Zaandam. Dit is namelijk de grootste kinderboerderij van Nederland! De kinderboerderij werd in 1967 geschonken aan de Zaanse jeugd door niemand minder dan Albert Heijn. Loop langs geitjes, konijnen en  cavia’s, maak een ritje op een pony en ga vogels spotten en voeren.

Er is een leuke speeltuin en een winkel waar je boerderijproducten kunt kopen, zoals eieren, wol, honing, hooi en soms ook dieren. De kinderboerderij wordt beheerd door het Zaans Natuur & Milieu Centrum waar je nog meer kunt doen. Bekijk wilde planten uit de Zaanstreek in de Heemtuin en bezoek de expositie ‘Natuur in de stad’ in het Natuurmuseum. Het centrum ligt in het Darwinpark waar je kunt wandelen, skaten of kunt picknicken op het gras. Adres: De Weer 31, 1504 AH Zaandam. Website: www.zaansnatuurmilieucentrum.nl

Wandelen en fietsen in Het Twiske

Wil je de natuur opzoeken en wat actiefs doen? Ga daarvoor naar natuurgebied Het Twiske, een paar kilometer ten oosten van Zaandam. Je kunt er wandelen, fietsen, varen, paardrijden, vissen, skeeleren, watersporten en zelfs duiken. De mogelijkheden zijn eindeloos in dit recreatiegebied, dat voor een derde uit water bestaat. Veenplassen vormen de hoofdmoot van het landelijke gebied, maar je vindt er ook open graspolders, moerassen en bossen.

In de stillere gebieden kun je Schotse Hooglanders op je pad vinden, terwijl de Stootersplas het domein is van watersporters. Ga peddelen in een kano of huur een fluisterbootje om het water op te gaan. Misschien kom je nog wat weidevogels tegen die hier in groten getale neerstrijken. Onder meer de smient, de grutto, de roerdomp en de bruine kielendief leven op en rond de plassen.

Bij restaurant Twiske Haven (www.twiskehaven.nl) kun je aanschuiven voor koffie, lunch of een borrel. Ook kun je hier alle soorten boten huren die er maar bestaan. Vlakbij vind je de concurrent, Paviljoen Twiske (www.paviljoentwiske.nl). In Klimpark Twiske (www.klimparktwiske.nl) kun je daarna je energie kwijt. Website: www.twiske-waterland.nl

Honig Breethuis

De Zaanse papiergeschiedenis komt tot leven in het Honig Breethuis in Zaandijk, tegenover de Zaanse Schans. Dit huis is in 1709 gebouwd door papierfabrikant Cornelis Jacobsz. Honig. Later kwam hier de ondernemersfamilie Breet te wonen. De firma C & J Honig Breet leverde witpapier aan onder meer Duitse schrijvers, hofarchitecten, kunstenaars, componisten, Amerikaanse presidenten en de Nederlandse Bank.

Nu is het een woonhuismuseum waar je het stijlvolle interieur van rond 1830 kunt bewonderen. Laat je rondleiden door de Zaankamer, de woonkeuken, de tuinkamer en de salon. Pronkstuk is de tuinkamer met beschilderd behang dat een Hollands fantasielandschap verbeeldt. In de salon zie je miniatuurzilver en een wortelnoten kast met Chinees porselein. In alle kamers hoor je verhalen over de families die hier leefden in de 19e eeuw. Het museum is alleen geopend van vrijdag tot en met zondag, in de middag. Adres: Lagedijk 80, 1544 BJ Zaandijk. Website: www.honigbreethuis.nl

Zaanbocht

De Zaanbocht ligt even ten noorden van Zaandam en is een van de mooiste stukjes aan de rivier de Zaan. Monumentale pakhuizen, fabrieken en oude huizen staan recht tegenover de Zaan. Zo zie je er de witte art deco-fabriek van Lassie, bekend van de rijst, die nog altijd in gebruik is.

Alles is fraai gerestaureerd, waarmee het fotogeniek uithangbord is van het industriële verleden van de Zaanstreek. Veel oude panden bieden nu onderdak aan koffietentjes, restaurants, ijssalons, boetiekjes en trendy winkels. Op een mooie dag kun je er een terrasje pakken aan het water. De Zaanbocht bevindt zich in het dorp Wormerveer, 10 kilometer ten noorden van het centrum van Zaandam.

Wat te doen in Zaandam: praktische tips

Overnachten in Zaandam

In het centrum van Zaandam zijn verschillende hotels en bed & breakfasts waar je kunt overnachten. Je kunt te voet naar de meeste bezienswaardigheden in Zaandam zelf, maar voor de Zaanse Schans moet je gebruikmaken van een auto, een fiets of het openbaar vervoer. De molens liggen ongeveer 6 kilometer verderop, vrij ver om te lopen. Voor een budgetovernachting kun je terecht in het City Trip Hostel. Uiteraard heeft het nabijgelegen Amsterdam een groot aanbod van accommodatie, maar overnachten in Zaandam is net wat goedkoper.

Inntel Hotels Amsterdam Zaandam

De meest iconische plek om te slapen is natuurlijk het markante hotel met de gestapelde Zaanse huisjes in het centrum, dat bekendstaat als Inntel Hotels Amsterdam Zaandam. In de toren van 12 verdiepingen kun je genieten van een uitzicht over de stad en de schare bewonderaars die buiten foto’s maken van het gedurfde architectonische ontwerp. Er zijn 160 kamers en suites, ingericht met foto’s van Zaanse taferelen. Met een restaurant en wellness club met zwembad is het geen straf om hier te overnachten.

Zaan Hotel Amsterdam Zaandam

Aan de andere kant van het treinstation is Zaan Hotel Amsterdam Zaandam een aanrader, want ook hier brengt de architectuur een ode aan de Zaanse bouwstijl. Het hele hotel ziet eruit als vier Zaanse huisjes naast elkaar zijn geplakt – maar dan in megaformaat. Er is een brasserie, je kunt een fiets huren en ‘s ochtends staat je een biologisch fair trade ontbijt te wachten. Zoek je een slaapplek op loopafstand van de Zaanse Schans? Boek dan een kamer bij Boutique Hotel Zaan, een rustig boetiekhotel aan de oever van de Zaan-rivier.

Eten en drinken in Zaandam

Als bakermat van levensmiddelen is het niet verwonderlijk dat Zaandam en de Zaanstreek veel streekproducten hebben. Heel bekend is de Zaanse Mayonaise (www.zaansemayonaise.nl). Deze mayonaise wordt al gemaakt sinds 1929 door een familiebedrijf waar inmiddels de 4e generatie aan het roer staat. Minstens zo bekend is Zaanse Mosterd (www.zaansemosterd.nl) dat van 1961 tot 2007 werd gemaakt in een mosterdmolen op de Zaanse Schans. Daarna is de productie verplaatst naar Wormerveer.

Voor deze producten hoef je niet echt naar Zaandam, want die zijn verkrijgbaar is zowat alle Nederlandse supermarkten. Anders is dat als je wat wilt proeven van de Zaanse chocolade van de lokale chocoladefabriek De Euforij (www.euforij.nl). Die kun je kopen bij delicatessenwinkels, speciaalzaken en koffietentjes.

Of proef lokaal gebrouwen bier uit de Zaanstreek van Brouwerij Hoop (www.hoopbier.nl). De bierbrouwer heeft een restaurant en organiseert rondleidingen met proeverijen. Een bijzonder biertje is De Echte Zaanse Mosterd Tripel, gebrouwen met Zaanse mosterd uiteraard.

Restaurants en uitgaan

Een leuke lunchroom is ‘t Groene Pandje (www.groenepandje.nl), gevestigd in een authentiek groen Zaans huisje aan de Gedempte Gracht in het centrum van Zaandam. De keuze op de kaart varieert van belegde broodjes en salades tot gebak en pannenkoeken. Een aanrader voor de avond is Restaurant Castell (www.castellzaandam.nl). Chef en eigenaresse Mascha van Amesfoort heeft jarenlange ervaring opgedaan bij topkoks en toprestaurants.

De Dam is hét uitgaanscentrum van Zaandam. Dit plein is al aangelegd in de 13e eeuw en nu vind je er talloze bars, cafés en restaurants. Op warme dagen stromen de terrasjes vol en is het tot laat in de avond gezellig op het plein. Als je wilt slapen te midden van alle levendigheid, kun je een kamer boeken in het Monument Hotel Zaandam. Dit hotel bevindt zich direct aan de Dam en was vroeger een postkantoor. De Dam ligt een paar minuten lopen van de Gedempte Gracht.

Reizen naar Zaandam

De stad Zaandam ligt ongeveer 18 kilometer ten noordwesten van Amsterdam. De stad ligt in de Zaanstreek, een regio die een veel groter gebied bestrijkt. Deze Zaanstreek strekt zich helemaal uit van Amsterdam-Noord tot de stadsgrenzen van Purmerend en Uitgeest. In de regio liggen ook dorpen als Assendelft, Krommenie, Zaandijk en Wormerveer. Zaandam en de andere dorpen vallen onder de gemeente Zaanstad, maar die is weer wat kleiner dan de Zaanstreek.

Zaandam is goed te bereiken met de trein. Vanaf Amsterdam CS ben je in 12 minuten op het station van Zaandam en deze trein rijdt meerdere keren per uur. Er rijden ook rechtstreekse intercity’s naar Zaandam vanuit onder meer Maastricht, Nijmegen, Utrecht, Den Haag en Den Helder. Vanaf het station loop je in zo’n 10 minuten naar de binnenstad. De aankomst per trein dompelt je meteen onder in de lokale architectuur, want de moderne bebouwing over het spoor heeft het uiterlijk van Zaanse huisjes.

Als je alle bezienswaardigheden in de Zaanstreek wilt bezoeken, kan het handiger zijn om een eigen auto te hebben. Alles ligt best ver uit elkaar. In het centrum van Zaandam kun je parkeren in de ondergrondse parkeergarage Q-Park Hermitage (www.q-park.nl). Er zijn 895 parkeerplaatsen en 50 oplaadpunten. Op parkeerterrein De Burcht kun je onbeperkt parkeren voor een dagtarief van € 6. Je steekt de rivier de Zaan over en bent zo in het centrum van Zaandam.

Voor meer informatie over wat te doen in Zaandam kun je kijken op de officiële website van het toeristenbureau van de Zaanstreek: www.zaans.nl

Voor het laatst bijgewerkt op 7 maart 2024. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over wat te doen in Zaandam, Noord-Holland, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Wereldreizigersclub; Shutterstock.com.