8 bezienswaardigheden in Polen van de Tweede Wereldoorlog

Polen is een van de zwaarst getroffen landen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bijna nergens anders hebben de Duitse nazi’s zo hard toegeslagen als in Polen. Hier begon de oorlog, met de inval door de Duitsers op 1 september 1939. Polen had ooit de grootste Joodse gemeenschap van Europa, maar onder leiding van Adolf Hitler hebben weinigen de Tweede Oorlog overleefd. De nazi’s bouwden zes concentratiekampen in Polen om Joden en zigeuners (Roma en Sinti) massaal uit te roeien. Historische binnensteden werden verwoest tijdens grootschalige bombardementen.

Polen heeft dan ook tientallen bezienswaardigheden die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog. Als je een geschiedenisfanaat bent, moet je zeker een keer een rondreis maken in het land. In alle Poolse steden en dorpen zie je sporen van het tragische oorlogsverleden. Er zijn restanten van vernietigingskampen die nu tot de grootste toeristische trekpleisters behoren.

Het is allemaal behoorlijk overweldigend en drukt je nog eens met je neus op de feiten welke verschrikkingen hier hebben plaatsgevonden tussen 1939 en 1945. Ben je benieuwd naar het turbulente verleden van dit land? Hier vind je de 8 meest indrukwekkende bezienswaardigheden in Polen van de Tweede Wereldoorlog.

Concentratiekamp Auschwitz

Concentratiekamp Auschwitz is een van de beroemdste bezienswaardigheden in Polen als het om de Tweede Wereldoorlog gaat. Auschwitz staat symbool voor de holocaust, waar tussen de 1,1 en 1,5 miljoen mensen op een afschuwelijke manier om het leven zijn gekomen. Het is een eigenlijk een verzameling van drie kampen, die vanaf het voorjaar van 1940 werden gebouwd in het dorp Oświęcim 60 kilometer ten westen van Krakau. Vanuit heel Europa werden hier Joden naartoe gedeporteerd, die als eerste een poort tegenkwamen met het opschrift Arbeit macht frei.

In 1942 werd hier het Zyklon B-gas uitgevonden, waarmee de nazi’s op grote schaal Joden begonnen te vergassen. Dat gebeurde in het tweede kamp, Auschwitz II Birkenau. Daarmee werd Auschwitz het grootste vernietigingskamp van de nazi’s. Ook begon de Duitse legerarts Josef Mengele hier medische experimenten, waardoor talloze gevangenen stierven.

Na de bevrijding in 1945 probeerden de nazi’s de sporen van hun misdaden uit te wissen, maar toch staat er nog veel overeind van de kampen. Je ziet er de barakken, de gaskamers, de hekken met prikkeldraad, de houten uitkijktorens en de muren waartegen gevangenen werden geëxecuteerd. Auschwitz is waarschijnlijk een van de treurigste plekken die je ooit zal bezoeken. Niettemin is het een veel bezochte bezienswaardigheid, dus bestel vooraf hier je Auschwitz kaartjes.

Hitlers bunker in Wolfsschanze

Ook een populaire attractie in Polen is de Wolfsschanze, oftewel het ‘wolfshol’. Dit was het geheime hoofdkwartier van Adolf Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog, diep verscholen in de Mazurische bossen in het uiterste oosten van Polen. Het was een heel complex dat bestond uit bijna 200 gebouwen, waaronder schuilkelders, kazernes, een treinstation, twee vliegvelden en een elektriciteitscentrale.

Hitler liet het complex in de herfst van 1940 bouwen dichtbij de voormalige grens van de Sovjet-Unie. Van hieruit hoopte hij de Russen in een paar maanden te verslaan. De beruchte nazileider bracht hier het grootste deel van de oorlogsjaren door, van juni 1941 tot november 1944. Hij waande zich veilig in Hitlers Bunker met 2 meter dikke muren, al was er in 1944 nog een mislukte moordaanslag die bekendstaat als ‘Operatie Valkyrie’. De Wolfsschanze is grotendeels opgeblazen in 1945, maar je kunt nog steeds de restanten zien van het nazi-bolwerk.

Emaillefabriek van Oskar Schindler

Een van de ontroerendste bezienswaardigheden in Krakau is de Emaillefabriek van Oskar Schindler. Deze eenzame en rijke Duitse zakenman heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven van meer dan 1000 Joden gered. Schindler kocht de fabriek in 1940 en zette Joodse arbeidskrachten aan het werk, zodat ze niet werden gedeporteerd naar een vernietigingskamp. De fabriek is nu een museum dat een eerbetoon brengt aan de held. Je ziet er het authentieke kantoor van Schindler en je hoort verhalen over de Joodse inwoners van Krakau. Bekijk de beroemde film Schindler’s List van Steven Spielberg om een voorproefje te krijgen.

Westerplatte in Gdansk

Westerplatte is een schiereiland bij de Poolse havenstad Gdańsk dat beroemd is geworden als het beginpunt van de Tweede Wereldoorlog. Hier zat sinds 1926 een militaire basis van Polen. Op 25 augustus 1939 voer het Duitse slagschip Schleswig-Holstein naar Gdańsk voor een zogenaamd diplomatiek bezoek. In de vroege ochtend van 1 september 1939 vuurde het oorlogsschip echter het eerste salvo af.

Een week lang probeerden de Poolse troepen zich te verdedigen, maar ze waren niet bestand tegen de overmacht van het Duitse leger. Daarmee begon de Duitse invasie van Polen en later de andere Europese landen. Op het schiereiland herinneren gedenkplaten en ruïnes van barakken nog aan de aanval. Er staat een monument ter nagedachtenis aan het begin van de oorlog. Er is ook een kleine militaire begraafplaats met de graven van de omgekomen soldaten.

Concentratiekamp Treblinka

Concentratiekamp Treblinka is nog een van de bezienswaardigheden die een diepe indruk zal achterlaten. Dit is het één na grootste vernietigingskamp in bezet Polen (na Auschwitz), waar naar schatting tussen de 700.000 en 900.000 onschuldige Joden zijn omgekomen. Terugtrekkende nazi’s maakten het kamp aan het eind van de oorlog met de grond gelijk, maar er is wel een museum over de geschiedenis van Treblinka. Hier zie je persoonlijke bezittingen van slachtoffers die door archeologen zijn opgegraven. De plek van het kamp ligt een uurtje rijden vanaf de hoofdstad Warschau.

Museum van de Opstand in Warschau

Van alle Poolse steden werd Warschau het zwaarst getroffen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vijf jaar lang had de Poolse hoofdstad te lijden onder de bezetting van de nazi’s en bijna 85 procent van de stad werd volledig verwoest. In augustus 1944 brak er een opstand uit, waarbij de Poolse verzetsbeweging een hevige strijd voerde tegen het Duitse leger. Helaas mislukte de opstand: ongeveer 16.000 verzetsstrijders en ergens tussen de 150.000 en 200.000 burgers kwamen om. Het Museum van de Opstand belicht deze gebeurtenis met interactieve displays, videobeelden en foto’s. Dit is uitgeroepen tot een van de beste musea in Polen over de Tweede Wereldoorlog.

Concentratiekamp Majdanek

Aan de rand van de zuidoostelijke stad Lublin liggen de overblijfselen van concentratiekamp Majdanek. Aanvankelijk was het kamp bedoeld om Joodse dwangarbeiders aan het werk te zetten, maar in februari 1943 werd het omgevormd tot vernietigingskamp. Ongeveer 80.000 gevangenen stierven hier door toedoen van de nazi’s.

Van alle concentratiekampen in Polen is Majdanek het beste bewaard gebleven, omdat de Duitsers geen tijd meer hadden om het te slopen bij de bevrijding in 1945. Je staat hier oog in oog met barakken, gaskamers, wachttorens en crematoria die nog grotendeels intact zijn. Ook zie je horloges, oorbellen en trouwringen die gevangenen hadden begraven.

Riese Complex

Riese – letterlijk vertaald als ‘Reus’ – is een van de grootste bouwprojecten van nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het Uilengebergte in het zuidwesten van Polen bouwden de nazi’s van 1943 tot 1945 een enorm ondergronds complex met tunnels, kamers, mijngangen en schuilplaatsen. Dit gebergte hoorde tijdens de Tweede Wereldoorlog nog bij Duitsland.

Met het bouwproject wilden de nazi’s een nieuwe ‘veilige’ plek creëren in verband met de toenemende bombardementen van de geallieerden. Ook voor Hitler werd een ondergrondse bunker gebouwd. Het Riese Complex zou in totaal 35 vierkante kilometer moeten beslaan, maar het project is nooit voltooid. Enkele kilometers van de tunnels zijn nu opengesteld voor bezoekers. Een bezoek is erg de moeite waard, maar de temperatuur onder de grond is zo’n 5°C. Neem dus wel warme kleding mee.

Voor het laatst bijgewerkt op 24 april 2023. Als je aanvullingen, tips of opmerkingen hebt over bezienswaardigheden in Polen van de Tweede Wereldoorlog, kun je dat laten weten via het contactformulier. Foto’s © Shutterstock.com.